คันคอ คือ ภาวะที่เกิดความรู้สึกคันหรือระคายเคืองในลำคอ หรือรู้สึกว่าที่มีอะไรอยู่ในลำคอ อาการที่พบอาจอยู่ในระดับเบาไปจนถึงระดับรุนแรง
[embed-health-tool-bmr]
คำจำกัดความ
คันคอ คืออะไร
อาการคันคอ คือ ภาวะที่เกิดความรู้สึกคันหรือระคายเคืองในลำคอ หรือรู้สึกที่มีอะไรอยู่ในลำคอ อาการที่พบมีตั้งแต่ระดับเบาไปจนถึงระดับรุนแรง อาการคันคอมักเกี่ยวข้องกับโรคภูมิแพ้ แต่ก็อาจเป็นสัญญาณเริ่มแรกของการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อไวรัสได้เช่นกัน
อาการคันคอพบได้บ่อยเพียงใด
อาการคันคอพบได้ทั่วไป สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่จัดการได้ด้วยการลดความเสี่ยง โปรดปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
อาการ
อาการคันคอ
บ่อยครั้งที่อาการคันคออาจเกิดร่วมกับอาการอื่น ๆ ที่แตกต่างกันออกไปตามโรคหรือสาเหตุที่ทำให้คันคอ โดยอาจมีลักษณะดังต่อไปนี้
อาการคันคอจากโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ อาจมีอาการอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ร่วมด้วย
- คันดวงตาและผิวหนัง
- ตาบวม ตาแดง
- คัดจมูก น้ำมูกไหล
- รู้สึกแน่นในโพรงจมูก
- จาม
- อ่อนเพลีย
อาการคันคอจากการแพ้ยาหรืออาหาร อาจมีอาการอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ร่วมด้วย
- คันดวงตา
- ริมฝีปาก ลิ้น และลำคอมีอาการบวม
- มีผื่นแดงขึ้นบนร่างกาย
- ผิวหนังรอบดวงตามีอาการแดง
- คลื่นไส้อาเจียน
- ท้องเสีย
- ปวดท้อง
- มีปัญหาในการหายใจและการกลืนอาหาร
- รู้สึกวิตกกังวล
- ความดันโลหิตตก
- หมดสติ
อาการคันคอจากโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้หรือการมีไข้ มักจะมีอาการร่วมที่คล้ายกัน คือ คันคอร่วมกับคัดจมูก หรือจาม ซึ่งอาการอาจรุนแรงตั้งแต่ระดับเบาไปจนถึงระดับที่จำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือทางการแพทย์โดยทันที
อาการคันคอจากโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้หรือการมีไข้เฉียบพลัน มักเกิดขึ้นในระยะเวลาสั้น ๆ และมีอาการอื่น ๆ ดังนี้ร่วมด้วย
- มีไข้
- ต่อมในร่างกายบวม
- ปวดกล้ามเนื้อ
- ร่างกายอ่อนแรง
- ปวดศีรษะ
- ไอ
- คัดจมูก
อาการคันคอจากภาวะร่างกายขาดน้ำ อาจมีอาการอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ร่วมด้วย
- รู้สึกหิวน้ำอย่างหนัก
- ปากแห้ง
- ปัสสาวะมีสีเข้ม
อาการคันคอจากกรดไหลย้อน อาจมีอาการอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ร่วมด้วย
- รู้สึกเจ็บคอเวลากลืนอาหาร หรือกลืนอาหารลําบาก
- รู้สึกแสบร้อนกลางอก
- มีแก๊สในกระเพาะอาหาร
- กล่องเสียงอักเสบ
- ฟันผุ
- มีรสเปรี้ยวในปาก
ควรไปพบคุณหมอเมื่อใด
หากมีอาการดังต่อไปนี้ ควรเข้าพบคุณหมอทันที
- มีอาการเจ็บคอรุนแรง
- กลืนอาหารลําบาก
- หน้าบวม
- มีปัญหาทางด้านการหายใจ
- หายใจมีเสียงหวีด
- มีผื่นขึ้น
- มีไข้
สาเหตุ
สาเหตุของอาการคันคอ
อาการคันคอสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย แต่สาเหตุที่มักทำให้เกิดอาการคันคอ เช่น
- โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้
สาเหตุของอาการคันคอที่พบได้ทั่วไป คือ โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ หรือที่เรียกว่า โรคไข้ละอองฟาง
โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้เกิดขึ้นเมื่อร่างกายตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ เช่น เกสรดอกไม้ สะเก็ด ผิวหนังของสัตว์ ฝุ่น หรือสิ่งที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่ ควันจากท่อไอเสียรถยนต์ โดยการปล่อยสารเคมีที่ชื่อว่าฮิสตามิน ซึ่งทำให้ร่างกายเกิดการตอบสนองที่มากเกินไป
- ภูมิแพ้อาหาร
ภูมิแพ้อาหารเกิดขึ้นเมื่อร่างกายตอบสนองต่อสิ่งที่รับประทานเข้าไป สามารถเกิดขึ้นได้ภายในเวลาเพียงไม่กี่นาทีหรือหลายชั่วโมงหลังกินอาหารที่เป็นต้นเหตุของอาการแพ้
ภูมิแพ้อาหารในระดับเบาอาจก่อให้เกิดอาการ เช่น รู้สึกคันคอหรือคันปาก ไปจนถึงอาการรุนแรง เช่น หายใจลำบาก ที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
อาหารที่อาจเกิดภูมิแพ้ เช่น ถั่ว อาหารทะเล ไข่ไก่ นม ข้าวสาลี
- การแพ้ยา
อาการคันคออาจเกิดจากการแพ้ยาบางชนิด เช่น ยาเพนนิซิลิน ยาปฏิชีวนะชนิดอื่นๆ ระดับความรุนแรงของการแพ้ยามีตั้งแต่ระดับเบาไปจนถึงระดับที่เป็นอันตรายถึงชีวิต
- การติดเชื้อแบคทีเรียและไวรัส
อาการคออักเสบหรือการติดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้ต่อมทอนซิลอักเสบ (Tonsillitis) อาจเริ่มต้นด้วยความรู้สึกคันคอ ก่อนจะพัฒนาไปสู่อาการเจ็บคอที่รุนแรงมากขึ้น
ส่วนการติดเชื้อ เช่น ไข้หวัด ก็สามารถทำให้เกิดอาการคันคอได้เช่นกัน
หากเป็นเพียงไข้หวัดธรรมดา มักทำให้เกิดอาการคันคอหรือเจ็บคอเพียงเล็กน้อยเท่านั้น แต่ในคนไข้ที่ติดเชื้อจากไข้หวัดใหญ่ อาการเจ็บคอจะรุนแรงมากขึ้น ร่วมกับมีไข้ ปวดเมื่อยเนื้อตัว รู้สึกแน่นหน้าอก เป็นต้น
ภาวะขาดน้ำสามารถเกิดขึ้นได้เมื่อร่างกายสูญเสียน้ำมากกว่าปริมาณน้ำที่ได้รับ ปกติแล้ว ภาวะขาดน้ำจะเกิดขึ้นในช่วงสภาพอากาศร้อน หลังออกกำลังกาย ตอนมีไข้ เป็นต้น
ภาวะขาดน้ำจะทำให้ปากแห้ง ซึ่งเป็นสภาวะที่ช่องปากและลำคอมีน้ำลายไม่เพียงพอ จนเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความรู้สึกคันในลำคอตามมา
- โรคกรดไหลย้อน
โรคกรดไหลย้อนเป็นโรคที่มีกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนกลับขึ้นมาที่หลอดอาหาร ทำให้เกิดภาวะแสบร้อนกลางอก เจ็บคอ แสบคอ คันคอ ระคายคอ แสบปาก แสบลิ้น เป็นต้น
หากเป็นโรคกรดไหลย้อนขึ้นมาที่ลำคอและกล่องเสียง (Laryngopharyngeal Reflux หรือ LPR) หรือที่เรียกว่าโรคกรดไหลย้อนเงียบ (Silent reflux) หรือเป็นโรคกรดไหลย้อนเรื้อรัง อาจมีอาการคันคอเป็นอาการหลักของโรคได้
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเสี่ยงของอาการคันคอ
หากมีโรคหรือสภาวะดังต่อไปนี้ อาจทำให้เสี่ยงมีอาการคันคอมากขึ้น
- โรคกรดไหลย้อน
- ภาวะขาดน้ำ
- โรคภูมิแพ้
นอกจากนี้ สภาวะแวดล้อมที่เต็มไปด้วยฝุ่นควัน และผู้ที่เสี่ยงพบเจอกับมลพิษ สารเคมี และฝุ่นควัน ก็อาจมีความเสี่ยงในการเกิดอาการคันคอด้วยเช่นกัน
การวินิจฉัยและการรักษาโรค
ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาคุณหมอทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
การวินิจฉัยอาการคันคอ
คุณหมอสามารถวินิจฉัยอาการคันคอได้จากการซักประวัติและตรวจร่างกาย โดยคุณหมอจะมองหาอาการที่บ่งบอกถึงสาเหตุของอาการคันคอ เช่น อาการบวม รอยแดง สัญญาณของการอักเสบ นอกจากนี้ คุณหมออาจแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ารับการทดสอบภูมิแพ้ร่วมด้วย เพื่อช่วยหาสาเหตุของอาการคันคอ และรักษาที่ต้นเหตุ
การรักษาอาการคันคอ
อาการคันคอที่พบส่วนใหญ่เกิดจากโรคภูมิแพ้ คุณหมอจึงมักจะสั่งให้ผู้ป่วยรับประทานยาแก้แพ้ทั่วไป ร่วมกับการดูแลตัวเองที่บ้านจนกระทั่งอาการหายดี
การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์หรือดูแลตนเอง
การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์หรือดูแลตนเองเพื่อบรรเทาอาการคันคอ
วิธีดังต่อไปนี้อาจช่วยบรรเทาอาการคันคอได้
- กลั้วคอด้วยน้ำเกลือ
- รับประทานน้ำผึ้งสด 1 ช้อนโต๊ะในตอนเช้า ควรเลือกน้ำผึ้งจากธรรมชาติที่ไม่ผ่านการปรุงแต่งใด ๆ
- จิบชาขิงผสมน้ำมะนาวและน้ำผึ้ง
- ผสมน้ำส้มสายชูหมักจากแอปเปิ้ล (Apple Cider Vinegar) 1 ช้อนโต๊ะกับน้ำร้อน 237 มิลลิลิตร คนให้เข้ากัน รอให้น้ำเย็นลงสักพักแล้วค่อย ๆ จิบ
- รับประทานยาแก้แพ้ที่หาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป หากเป็นอาการคันคอจากภูมิแพ้อาจบรรเทาอาการได้ด้วยยาพ่นคอหรือยาพ่นจมูก
