โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง หมายถึงอาการติดเชื้อและอักเสบของไซนัสติดต่อกันเป็นเวลานานกว่า 12 สัปดาห์ขึ้นไป จนทำให้ไซนัสอุดตัน และเกิดการสะสมของน้ำมูกภายในโพรงจมูก
คำจำกัดความ
ไซนัสอักเสบเรื้อรัง คืออะไร
โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง (Chronic Sinusitis) หมายถึงอาการติดเชื้อและอักเสบของไซนัสติดต่อกันเป็นเวลานานกว่า 12 สัปดาห์ขึ้นไป เรียกอีกชื่อก็คือโพรงอากาศข้างจมูกอักเสบเรื้อรัง (Chronic Rhinosinusitis) ไซนัสที่อักเสบและบวมขึ้นนี้อาจกลายมาเป็น ริดสีดวงจมูก ที่ปิดกั้นโพรงจมูก ทำให้เกิดการสะสมของน้ำมูก และทำให้หายใจไม่ออกได้
ไซนัสอักเสบเรื้อรัง พบได้บ่อยได้แค่ไหน
โรคไซนัสอักเสบเรื้อรังสามารถเกิดได้กับผู้ป่วยทุกช่วงอายุ จัดการได้โดยการลดปัจจัยความเสี่ยง โปรดปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม
อาการ
อาการของ โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
จะต้องมีอย่างน้อยสองจากสี่สัญญาณ และอาการหลักของโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง เพื่อยืนยันการติดเชื้อที่จมูกสำหรับการวินิจฉัยโรค ซึ่งมีดังนี้
- มีน้ำมูกที่ข้นและเปลี่ยนสีไหลออกมาจากจมูก หรือระบายไหลลงไปในด้านหลังคอ เรียกว่าอาการเสมหะไหลลงคอ (postnasal drip)
- จมูกอุดตันหรือคัดจมูก ทำให้หายใจผ่านจมูกได้ลำบาก
- มีอาการปวด กดเจ็บ และบวมบริเวณดวงตา แก้ม จมูก หรือหน้าผาก
- ดมกลิ่นและรับรสได้น้อยลงในผู้ใหญ่ หรือมีอาการไอในเด็ก
อาการอื่น ๆ อาจจะมีดังนี้คือ
- ปวดหู
- ปวดกรามบน
- ปวดฟัน
- มีอาการไอที่หนักขึ้นในตอนกลางคืน
- เจ็บคอ
- มีกลิ่นปาก
- เหนื่อยล้าหรือหงุดหงิด
- คลื่นไส้
โรคไซนัสอักเสบเรื้อรังและไซนัสอักเสบเฉียบพลัน มีสัญญาณและอาการที่คล้ายกัน แต่ไซนัสอักเสบเฉียบพลันเป็นการติดเชื้อที่ไซนัสชั่วคราว และมักเกี่ยวข้องกับโรคหวัด สัญญาณและอาการของโรคไซนัสอักเสบเรื้อรังจะอยู่นานกว่า และมักทำให้อ่อนล้ามากกว่า ไข้ไม่ใช่สัญญาณทั่วไปของโรคโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง แต่คุณอาจจะมีไข้ได้ หากคุณเป็นไซนัสอักเสบเรื้อรัง
อาจจะมีอาการอย่างอื่นนอกเหนือจากที่กล่าวมาข้างต้น ถ้าคุณมีข้อสงสัยใด ๆ โปรดปรึกษาหมอของคุณ
ควรไปพบหมอเมื่อไร
คุณควรไปหาแพทย์หากมีอาการดังต่อไปนี้
- หากมีอาการของ ไซนัสอักเสบเรื้อรัง หลายครั้งแล้ว แต่รักษาไม่หายเสียที
- คุณมีอาการไซนัสอักเสบนานกว่าเจ็ดวัน
- อาการของคุณไม่ดีขึ้นหลังจากที่คุณไปหาแพทย์
คุณควรไปหาแพทย์ทันที หากมีอาการดังต่อไปนี้ ซึ่งบ่งชี้ถึงการติดเชื้อที่รุนแรง ได้แก่
- มีไข้สูง
- บวมหรือมีรอยแดงบริเวณดวงตา
- ปวดหัวอย่างหนัก
- สับสน
- มองเห็นภาพซ้อน หรือการมองเห็นของตาอีกข้างเปลี่ยนไป
- มีอาการคอแข็ง
สาเหตุ
สาเหตุของโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
ไซนัสอักเสบเรื้อรัง อาจเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
- ริดสีดวงที่จมูก มาปิดกั้นโพรงจมูกหรือไซนัส
- ผนังกั้นช่องจมูกคด
- อาการแทรกซ้อนของโรคซิสติก ไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis) โรคกรดไหลย้อน โรคเอชไอวี และโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันอื่น ๆ สามารถส่งผลให้เกิดการอุดตันที่จมูกได้
- โรคติดเชื้อระบบหายใจ เช่น โรคหวัด สามารถทำให้เยื่อบุไซนัสเกิดการอักเสบและบวมขึ้น จนมาปิดกั้นโพรงจมูก แล้วทำให้เกิด โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง ได้
- โรคภูมิแพ้ เช่น ไข้ละอองฟาง
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเพิ่มเสี่ยงในการเกิดโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
มีปัจจัยเสี่ยงหลายประการสำหรับการเกิด โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง ได้แก่
- ความผิดปกติของโพรงจมูก เช่น ผนังปิดกั้นจมูกคด หรือริดสีดวงจมูก
- โรคหอบหืด ที่มีความเกี่ยวข้องอย่างมากกับโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
- การรู้สึกไวต่อแอสไพรินอาจทำให้เกิดโรคที่ระบบทางเดินหายใจ
- ระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น เอชไอวี/เอดส์ หรือโรคซิสติก ไฟโบรซิส
- ไข้ละอองฟางหรือโรคภูมิแพ้อื่น ๆ ที่ส่งผลต่อไซนัส
- การสัมผัสกับมลภาวะเป็นประจำ เช่น ควันบุหรี่
การวินิจฉัยโรคและการรักษาโรค
ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษากับแพทย์ทุกครั้ง เพื่อรับทราบข้อมูลเพิ่มเติม
การวินิจฉัยโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
แพทย์สามารถวินิจฉัย โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง ได้จากการตรวจดังต่อไปนี้
- การใช้กล้องส่องตรวจในโพรงจมูก (Nasal Endoscopy) เพื่อให้แพทย์ได้เห็นด้านในของไซนัส เรียกอีกอย่างว่าการส่องตรวจจมูก (Rhinoscopy)
- การทำซีทีสแกนหรือเอ็มอาร์ไอ เพื่อแสดงรายละเอียดของไซนัสและบริเวณจมูกได้ ทำให้สามารถระบุตำแหน่งการติดเชื้อ หรือการอุดตันภายในโพรงจมูกได้
- การทดสอบโรคภูมิแพ้ หากแพทย์สงสัยว่าโรคนี้อาจเกิดจากโรคภูมิแพ้ แพทย์อาจจะแนะนำให้ทำการทดสอบการแพ้ทางผิวหนังร่วมด้วย
การรักษาโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
เป้าหมายของการรักษาโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง คือ
- ลดการติดเชื้อที่ไซนัส
- ระบายช่องโพรงจมูก
- กำจัดสาเหตุที่แท้จริงของโรค
- ลดการปะทุของไซนัสอักเสบ
การรักษาเพื่อบรรเทาอาการมีดังนี้
- ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ (Saline nasal irrigation) โดยใช้ยาพ่นจมูกหรือลารละลาย เพื่อลดการอุดตันและล้างเอาสิ่งที่ทำให้ระคายเคืองและแพ้ออกไป
- ยาพ่นจมูกชนิดสเตียรอยด์ (Nasal corticosteroids) ยาพ่นจมูกนี้จะช่วยป้องกันและรักษาอาการติดเชื้อ หากยาพ่นมีประสิทธิภาพไม่พอ แพทย์อาจจะแนะนำให้ล้างจมูก ด้วยสารละลายน้ำเกลือผสมกับยาบูเดโซไนด์ อย่างพูมิคอร์ท เรสพิวส์ (Pulmicort Respules) หรือใช้สารละลายพ่นจมูก
- การรักษาเพื่อขจัดภูมิไวต่อแอสไพริน (Aspirin Desensitization) สำหรับผู้ที่มีอาการไซนัสอักเสบเนื่องจากมีปฏิกิริยาต่อแอสไพริน
- ยาแก้แพ้ สำหรับผู้ป่วยโรคไซนัสอักเสบที่เกี่ยวข้องกับโรคภูมิแพ้
- หากผู้ป่วยเกิดอาการดื้อยา อาจจำเป็นต้องทำการผ่าตัดไซนัสและโพรงจมูก เพื่อกำจัดเอาริดสีดวง หรือสิ่งที่อุดตันอยู่ในโพรงจมูกออกไป
การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตนเอง
การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์หรือการเยียวยาตนเองที่ช่วยรับมือกับโรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตนเองดังต่อไปนี้ จะช่วยให้คุณรับมือกับอาการของ โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง ได้
- ดื่มน้ำ เช่น น้ำเปล่า น้ำผลไม้ ที่จะช่วยเจือจางการหลั่งของน้ำมูกและเสมหะ และส่งเสริมการระบายของช่องจมูก หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีส่วนประกอบของคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์ ซึ่งอาจทำให้เกิดการคายน้ำได้ การดื่มแอลกฮอล์ยังทำให้อาการบวมที่เกี่ยวข้องกับไซนัสและจมูกแย่ลงอีกด้วย
- ทำให้โพรงจมูกชุ่มชื้น ด้วยการอบไอน้ำ หรือใช้เครื่องทำความชื้น
- ประคบร้อนที่ใบหน้า ใช้ผ้าที่อุ่นและหมาด วางไว้ที่บริเวณจมูก แก้ม และดวงตาเพื่อกำจัดอาการปวดใบหน้า
- ล้างจมูก โดยใช้อุปกรณ์สำหรับล้างจมูกที่หาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป ทำการสวนล้างจมูกเพื่อช่วยกำจัดน้ำมูกที่อาจอุดตันอยู่ในไซนัสออกไป
- นอนโดยยกระดับหัวขึ้น จะช่วยให้ระบายน้ำมูกออกและลดการคัดจมูก
หากคุณมีข้อสงสัยใด ๆ ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อทำความเข้าใจให้ดีขึ้นถึงทางออกที่ดีที่สุดสำหรับคุณ
