โรคเริมเกิดจากอะไร รักษาได้อย่างไร

โรคเริม เป็นโรคติดต่อทางผิวหนังชนิดหนึ่ง พบได้บริเวณมุมปากหรือรอบปาก และบริเวณอวัยวะเพศหรือทวารหนัก เนื่องจากเป็นโรคที่พบได้บ่อยและไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ การทราบว่า โรคเริมเกิดจากอะไร และจะรักษาให้หายได้อย่างไร จึงอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคนี้ได้

โรคเริม คืออะไร

โรคเริม เป็นโรคติดต่อทางผิวหนังที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ ซิมเพล็กซ์ (Herpes simplex หรือ HSV) ติดต่อได้ผ่านการสัมผัสกับเชื้อจากปากสู่ปาก ทางปากกับอวัยวะเพศ หรือระหว่างอวัยวะเพศกับอวัยวะเพศขณะมีเพศสัมพันธ์ โรคนี้รักษาไม่หายขาด เมื่อได้รับเชื้อไวรัสเริมแล้วจะมีเชื้ออยู่ในร่างกายตลอดชีวิต โดยทั่วไปมักไม่แสดงอาการ แต่ก็อาจทำให้เกิดอาการทางผิวหนัง เช่น เริมที่ริมฝีปาก (Cold sore) ลักษณะเป็นแผลพุพองขนาดเล็กเมื่อแผลแตกออกอาจทำให้ปวดแสบปวดร้อน รู้สึกเจ็บเล็กน้อยไปจนถึงรุนแรง หลังจากการติดเชื้อครั้งแรก อาการอาจกำเริบได้เรื่อย ๆ โดยเฉพาะในช่วงที่ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ นอกจากนี้ เด็กทารกและผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอกว่าปกติ เช่น ผู้ที่เคยปลูกถ่ายอวัยวะ ผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี ผู้ป่วยโรคมะเร็ง อาจมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจากโรคเริมได้

โรคเริมเกิดจากอะไร

โรคเริมเกิดจากการติดเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ ซิมเพล็กซ์ (Herpes simplex virus) ที่แพร่เชื้อได้ผ่านการสัมผัสกับเชื้อโดยตรงหรือการสัมผัสผิวหนังบริเวณที่ติดเชื้อ และติดต่อได้ง่ายที่สุดเมื่อแผลเปิดและเปียกน้ำ เนื่องจากของเหลวจากแผลเริมจะแพร่กระจายเชื้อไวรัสได้ไวกว่าเดิม และถึงแม้จะเป็นโรคเริมแบบไม่แสดงอาการ ก็สามารถแพร่เชื้อเริมไปสู่บุคคลอื่นได้เช่นกัน

เชื้อเริมแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เป็นโรคเริม

โรคเริมสามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่ปัจจัยต่อไปนี้ อาจยิ่งเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อไวรัสโรคเริม

• เพศหญิงมีความเสี่ยงเกิดโรคเริมมากกว่าเพศชาย
• มีคู่นอนหลายคน
• เริ่มมีเพศสัมพันธ์ตั้งแต่อายุยังน้อย
• เคยมีประวัติเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์มาก่อน
• มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
• ไม่สวมถุงยางอนามัยหรือแผ่นยางอนามัย (Dental Dam) ขณะมีเพศสัมพันธ์ทางช่องคลอด ทางปาก หรือทางทวารหนัก

โรคเริม อาการ เป็นอย่างไร

หลังจากได้รับเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ ซิมเพล็กซ์ หรือไวรัสเริม เชื้อจะใช้เวลาฟักตัวประมาณ 2-12 วัน คนที่ติดเชื้อไวรัสเริมอาจไม่แสดงอาการ หรือมีอาการเพียงเล็กน้อยจนอาจไม่รู้ตัวว่าเป็นโรคเริม

อาการโรคเริมที่พบได้ อาจมีดังนี้

• มีอาการเจ็บหรือคันบริเวณอวัยวะเพศ
• มีตุ่มน้ำหรือตุ่มแดงเล็ก ๆ รอบบริเวณอวัยวะเพศ ทวารหนัก ช่องปาก
• มีแผลพุพองหรือตุ่มน้ำซึ่งอาจแตกออกหรือมีเลือดไหลซึมออกมา
• มีสะเก็ดบนผิวหนังที่ก่อตัวขึ้นหลังแผลสมานตัว
• เจ็บ แสบ ขณะถ่ายปัสสาวะ
• มีเมือกหรือของเหลวไหลออกมาจากท่อปัสสาวะ หรือช่องคลอด

ผู้ที่เพิ่งติดเชื้อและมีอาการเป็นครั้งแรก อาจมีอาการคล้ายไข้หวัด เช่น

• มีไข้
• ปวดศีรษะ
• ปวดเมื่อยเนื้อตัว
• ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบบวม

แผลจากโรคเริมจะปรากฏในบริเวณติดเชื้อ บางครั้งอาจแพร่กระจายไปตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น รอบดวงตา ปากนิ้วมือ ก้น ต้นขา ทวารหนัก ท่อปัสสาวะ ช่องคลอด ปากมดลูก องคชาต ถุงอัณฑะ จากการสัมผัสแผลแล้วไปถูหรือเกาบริเวณนั้น ผู้ป่วยจึงควรหลีกเลี่ยงการแกะเกาแผล และล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ

หลังจากติดเชื้อครั้งแรก โรคเริมอาจกลับมาแสดงอาการได้อีกในภายหลัง เมื่อมีปัจจัยกระตุ้น เช่น ความเครียด ภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง แสงแดด การมีประจำเดือน การเจ็บป่วย การผ่าตัด เนื่องจากเชื้อไวรัสยังคงฟักตัวอยู่ในปมประสาท (Ganglion) โดยอาการอาจกำเริบภายใน 1 ปีหลังติดเชื้อครั้งแรก แต่ความถี่จะค่อย ๆ ลดลงเรื่อย ๆ อาการส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นบริเวณเดิม แต่จะเกิดขึ้นไม่นานและไม่รุนแรงเท่าตอนที่ติดเชื้อครั้งแรก ทั้งนี้ อาการนำ (Prodromal symptoms) หรืออาการที่เป็นสัญญาณเตือนว่าโรคเริมกำเริบอาจเกิดขึ้นไม่กี่วันหรือไม่กี่ชั่วโมง เช่น เจ็บบริเวณอวัยวะเพศ รู้สึกเสียวแปลบหรือปวดร้าวบริเวณขา สะโพก หรือก้น

โรคเริม วิธีรักษา ทำได้อย่างไร

ปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาโรคเริมให้หายขาดได้ การรักษาจะมุ่งเน้นเพื่อบรรเทาอาการด้วยการรับประทานยาต้านไวรัสตามใบสั่งแพทย์ เช่น อะไซโคลเวียร์ (Acyclovir) แฟมไซโคลเวียร์ (Famciclovir) วาลาไซโคลเวียร์ (Valacyclovir) อาจช่วยบรรเทาอาการแสบร้อน คัน หรือรู้สึกเสียวแปลบ สามารถใช้ได้กับเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ ซิมเพล็กซ์ทั้ง 2 ชนิด เมื่อรับประทานทุกวันอาจช่วยลดความรุนแรงของอาการ ลดความถี่ของการกำเริบ ทั้งยังช่วยป้องกันการแพร่เชื้อไปยังบุคคลอื่นได้

วิธีดูแลตัวเองเพื่อป้องกันโรคเริม

การดูแลตัวเองเพื่อป้องกันโรคเริม อาจทำได้ดังนี้

• หลีกเลี่ยงการสัมผัสหรือเข้าใกล้ผู้ที่เป็นโรคเริม เช่น การจูบ การทำออรัลเซ็กส์
• งดใช้สิ่งของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น เช่น แก้วน้ำ ผ้าเช็ดหน้า ลิปบาล์ม ช้อนส้อม
• มีเพศสัมพันธ์กับบุคคลเพียงคนเดียว หรือจำกัดจำนวนคู่นอน
• สวมถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์ และใช้แผ่นยางอนามัยเมื่อใช้ปากขณะมีเพศสัมพันธ์
• เข้ารับการตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เป็นประจำ และควรให้คู่นอนของตัวเองไปตรวจด้วย