ผู้สูงอายุเดินผิดปกติ อาการ สาเหตุ และการป้องกัน

เมื่ออายุมากขึ้น ผู้สูงอายุอาจต้องประสบปัญหาการเดินที่ผิดปกติ ซึ่งอาจเกิดจากการบาดเจ็บ หรือความผิดปกติของกระดูก ข้อ กล้ามเนื้อ และโรคทางระบบประสาท ผู้สูงอายุเดินผิดปกติ อาจเดินช้า เดินลากเท้า และในรายที่รุนแรง อาจไม่สามารถเดินหรือช่วยเหลือตัวเองได้ ผู้สูงอายุจึงควรสังเกตอาการและหาสาเหตุ เพื่อการรักษาและป้องกัน

อาการของผู้สูงอายุเดินผิดปกติ

อาการของความผิดปกติในการเดิน อาจมีอาการแตกต่างกันในแต่ละประเภท โดยอาการที่แสดงอาจมีดังนี้ 

• สูญเสียความสมดุลในการเดิน หรือเสียการทรงตัว 
• สูญเสียการควบคุมเคลื่อนไหวของการเดิน
• ยืน หรือลุกนั่งลำบาก เมื่อจะลุกขึ้นยืนใช้เวลานานกว่าปกติและยากในการก้าวเท้าไปข้างหน้า 
• เดินถอยหลังอย่างมีนัยสำคัญของโรคทางระบบทางประสาท
• เดินช้าลง ที่อาจเกิดจากกล้ามเนื้ออ่อนแอ 

ซึ่งอาการของการเดินที่ผิดปกติอาจจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล และประเภทการเดินผิดปกติ 

ประเภทของความผิดปกติในการเดิน มีอะไรบ้าง

ผู้สูงอายุเดินผิดปกติ อาจแบ่งออกเป็นประเภทต่าง ๆ เช่น 

• การเดินแบบพาร์กินสัน (Parkinsonian Gait หรือ Propulsive Gait) เป็นลักษณะที่อาจพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ มีลักษณะการเดินลากเท้า ก้าวขาได้สั้น คอและศีรษะโน้มไปข้างหน้า การเดินผิดปกติประเภทนี้มักเกิดขึ้นชั่วคราว ขณะอยู่ในที่แคบหรือเห็นสิ่งกีดขวางในทางเดิน อาจเกิดปัญหาการก้าวขา การหมุนตัว หรือการเดินซอยเท้า สาเหตุอาจเกิดจากโรคพาร์กินสัน  
• การเดินกระตุก (Spastic Gait) ขามีความอ่อนแอและแข็งผิดปกติ สาเหตุอาจเกิดจากความผิดปกติในการควบคุมกล้ามเนื้อที่เกิดจากระบบประสาทส่วนกลาง หรือเกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นอย่างกะทันหัน ทำให้เกิดการเดินลากเท้า ซึ่งขาดความยืดหยุ่นของข้อเท้าและหัวเข่า พบได้ในผู้ป่วยที่เป็นโรคอัมพาต โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง
• การเดินขาไขว้เหมือนกรรไกร (Scissors Gait) การทำงานของกล้ามเนื้อต่าง ๆ ในร่างกายไม่สัมพันธ์กัน โดยขาทั้ง 2 ข้างจะเกร็งและหนีบเข้าหากันเหมือนกรรไกร ที่อาจทำให้ขาเกิดการชนกันระหว่างเดิน 
• การเดินแบบปลายเท้าตก (Steppage Gait) อาจเกิดจากเส้นประสาทเท้าเป็นอัมพาต หรือกล้ามเนื้อขาลีบ ทำให้เวลาก้าวเดินจำต้องยกขาสูงขึ้น เพื่อไม่ให้ปลายเท้าขูดกับพื้น 
• การเดินแบบเตาะแตะ (Waddling Gait) มีลักษณะการเดินที่คล้ายเป็ด หรือเด็กที่เพิ่งหัดเดินที่มีการกางแขน กางขาและเอียงตัวไปมา เกิดจากกล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรง

สาเหตุที่ทำให้ผู้สูงอายุเดินผิดปกติ 

สาเหตุของการเดินผิดปกติอาจเกิดขึ้นได้หลายปัจจัย โดยปัจจัยเหล่านี้อาจเป็นสาเหตุได้ เช่น

การป้องกันผู้สูงอายุเดินผิดปกติ

การป้องกันผู้สูงอายุเดินผิดปกติในเบื้องต้น คือการออกกำลังกายที่ช่วยทำให้ร่างกายมีการเคลื่อนไหว และอาจช่วยในเรื่องของความคล่องตัว โดยองค์การอนามัยโรคแนะนำกิจกรรมออกกำลังกายแบบแอโรบิกระดับปานกลาง การปั่นจักรยาน การเดิน รวมถึงกีฬาที่สามารถช่วยในเรื่องของการทรงตัว อาจใช้เวลาเพียงวันละ 30 นาทีในการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ อย่างไรก็ตามผู้สูงอายุควรมีอุปกรณ์ป้องกันเพื่อความปลอดภัยขณะออกกำลังกาย เช่น อุปกรณ์ป้องกันข้อเข่า ไม้เท้า รองเท้าที่ใส่ไม่ควรคับแน่น หรือหลวมเกินไป และที่สำคัญควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมการอยู่กับที่ หรือนั่งเป็นเวลานาน เพราะอาจทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงได้ หากไม่มีการเคลื่อนไหวของร่างกายบ่อย ๆ