ระบบประสาทคือ ระบบที่คอยควบคุมความคิด การรับรู้ การหายใจ การย่อยอาหาร และการเปลี่ยนแปลงของร่างกายเมื่อเข้าสู่วัยรุ่น ระบบประสาทประกอบด้วยสมอง ไขสันหลัง เส้นประสาท รวมถึงเซลล์ประสาท ซึ่งเป็นตัวกลางในการรับ-ส่งสัญญาณระหว่างส่วนต่าง ๆ ในระบบประสาท
[embed-health-tool-bmi]
ระบบประสาทคือ อะไร
ระบบประสาท เป็นหนึ่งในระบบอวัยวะที่สำคัญของร่างกาย มีความซับซ้อนสูง โดยแบ่งเป็น 2 ส่วนหลัก ๆ คือ ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System) ซึ่งประกอบด้วยสมองและไขมันหลัง และระบบประสาทส่วนปลาย (Peripheral Nervous System) ซึ่งหมายถึงเส้นประสาทต่าง ๆ ทั่วร่างกาย
ระบบประสาทมีหน้าที่ควบคุมการทำงานของร่างกายในส่วนต่าง ๆ ดังนี้
- การคิด การเรียนรู้ ความทรงจำ
- การรับสัมผัส ความรู้สึกต่าง ๆ การรับรู้ถึงอุณหภูมิ
- การเคลื่อนไหว การทรงตัว
- การนอนหลับ การฟื้นฟูบาดแผล
- การเต้นของหัวใจ การหายใจเข้า-ออก
- การรับมือกับสถานการณ์ตึงเครียด
- การย่อยอาหาร และความรู้สึกหิวหรืออิ่มท้อง
- กระบวนการต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น การเข้าสู่วัยรุ่น การแก่ตัวลง
ระบบประสาท ทำงานอย่างไร
การทำงานของระบบประสาท เป็นการรับ-ส่งสัญญาณหรือคำสั่ง ระหว่างสมอง ไขสันหลัง และเส้นประสาท ผ่านตัวกลางที่เรียกว่า เซลล์ประสาทหรือนิวรอน (Neuron) ซึ่งมีจำนวนประมาณ 86,000,000,000 เซลล์ กระจายอยู่ทั่วร่างกาย
ทั้งนี้ เซลล์ประสาทมีอยู่หลายชนิด ทำหน้าที่แตกต่างกัน เช่น เซลล์ประสาทสั่งการ (Motor Neuron) มีหน้าที่ส่งสัญญาณจากสมองไปยังกล้ามเนื้อเพื่อทำให้เกิดการเคลื่อนไหว ส่วนเซลล์ประสาทรับความรู้สึก (Sensory Neuron) มีหน้าที่ตรวจจับแสง เสียง กลิ่น รสชาติ สัมผัส ความร้อน และความเย็น แล้วส่งสัญญาณกลับไปยังสมอง
นอกจากนี้ ในระบบประสาทยังมีเซลล์ที่ไม่ใช่เซลล์ประสาท ซึ่งเรียว่าเกลีย (Glia) อยู่ด้วย โดยเซลล์เกลียจะคอยช่วยให้ระบบประสาททำงานเป็นปกติ ด้วยการปกป้องเซลล์ประสาทจากความเสียหาย กำจัดเซลล์ประสาทที่ตายแล้ว ซ่อมแซมเซลล์ประสาท ช่วยยึดเซลล์ประสาทให้อยู่กับที่ และสร้างไมอีลิน (Myelin) หรือเยื่อหุ้มเส้นประสาท
โรคต่าง ๆ เกี่ยวกับสุขภาพระบบประสาท
โรคต่าง ๆ ที่สัมพันธ์กับสุขภาพของ ระบบประสาท มีดังนี้
- โรคหลอดเลือดสมอง เป็นภาวะที่หลอดเลือดในสมองตีบหรือแตก ส่งผลให้มีเลือดไปหล่อเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ จนเป็นสาเหตุให้สมองบางส่วนตายลง และทำให้การส่งสัญญาณจากสมองไปยังเส้นประสาทมีปัญหา
- โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เป็นโรคที่เกิดจากการอักเสบเรื้อรังของเยื่อหุ้มข้อต่อ เมื่อเป็นโรคนี้ ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่ออาการปลายประสาทอักเสบ ซึ่งเป็นผลมาจากการที่เส้นประสาทถูกบีบหรืออัดเนื่องจากโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
- โรคเบาหวาน หากเป็นโรคเบาหวาน แล้วปล่อยให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นเรื่อย ๆ โดยปราศจากการควบคุม หลอดเลือดฝอยที่คอยหล่อเลี้ยงเส้นประสาทจะเกิดความเสียหาย จนนำไปสู่ปลายประสาทอักเสบได้
- โรคลมชัก เป็นการส่งคลื่นไฟฟ้าอย่างผิดปกติจากเซลล์สมองไปยังสมองส่วนต่าง ๆ ส่งผลให้เกิดอาการชัก เช่น ร่างกายเกร็ง-กระตุก หมดสติ หายใจไม่ออก โดยในบางกรณีอาการชักอาจเกิดขึ้นติดกัน 2 ครั้ง
- โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ พบได้ในทุกช่วงวัย มีสาเหตุมากจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อรา บริเวณเยื่อหุ้มรอบสมองและไขสันหลัง โดยทั่วไป ผู้ป่วยมักมีอาการปวดศีรษะ คอแข็ง และเป็นไข้ บางรายอาจมีอาการรุนแรงจนถึงขั้นพิการหรือเสียชีวิตได้
ทั้งนี้ อาการป่วยต่าง ๆ ที่เป็นสัญญาณว่าสุขภาพของระบบประสาทผิดปกติ และควรรีบไปพบคุณหมอ มีดังนี้
- ปวดหัว
- สายตาพร่ามัว
- อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
- มือหรือเท้าชา
- กล้ามเนื้อกระตุก
- ความทรงจำแย่ลง
- พูดไม่ชัด ลิ้นแข็ง
