ฝี เป็นโรคที่เกิดขึ้นเมื่อได้รับเชื้อบางชนิดเข้าสู่ร่างกาย ลักษณะของฝีเป็นได้ทั้งไตแข็ง หรือเกิดการอักเสบบวมแดงบริเวณผิวหนัง ฝีเกิดได้ทั่วทั้งร่างกาย หากเกิดการอักเสบรุนแรงจะทำให้รู้สึกเจ็บปวดบริเวณรอบของฝี อีกทั้งมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป เช่น ฝีคัณฑสูตร คือ ฝีที่เกิดจากการติดเชื้อและมีการอักเสบ โดยเกิดขึ้นใกล้กับทวารหนัก
[embed-health-tool-heart-rate]
สาเหตุของ ฝีคัณฑสูตร คือ อะไร
ฝีคัณฑสูตร (Anal Fistula) เกิดจากการติดเชื้อเรื้อรัง จากแก้มก้นที่เชื่อมต่อกับทวารหนัก โดยสาเหตุหลักส่วนใหญ่เกิดจากการเป็นฝีหนอง การติดเชื้อของต่อมที่มีหน้าที่ผลิตมูก เมื่อต่อมผลิตเมือกของทวารหนักอุดตัน ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อเพิ่มมากขึ้น สาเหตุสำคัญ คือ การติดเชื้อแบคทีเรียในอุจจาระ รวมถึงของเสียหมักหมมภายในร่างกาย เมื่อติดเชื้อแล้วจะเกิดการอักเสบ กลายเป็นฝีหนอง และเพิ่มปริมาณมากขึ้น จึงค่อย ๆ เซาะไปตามชั้นกล้ามเนื้อของทวารหนัก ชั้นเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง และชั้นผิวหนังที่อยู่บริเวณรอบทวารหนัก จนออกมาให้เห็นด้านนอกทางผิวหนังที่บริเวณแก้มก้นและรอบรูทวารหนัก และพบมากในผู้ป่วยที่เคยเป็นฝีที่ทวารหนักมาก่อน
สาเหตุของฝีคัณฑสูตร ยังอาจเกิดได้จากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การติดเชื้อโรคบางชนิด ติดเชื้อวัณโรค หรือพบในผู้ป่วยโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง หรือโรคมะเร็งบางชนิด
ลักษณะของฝีคัณฑสูตร
ฝีคัณฑสูตรแบ่งได้เป็น 2 ชนิด
- Simple Fistula ลักษณะฝีคัณฑสูตรจะอยู่ตื้น ไม่ซับซ้อน จึงรักษาได้ง่าย
- Complex Fistula ลักษณะฝีคัณฑสูตรที่ซับซ้อน เช่น พบทางออกสู่ผิวหนังหลายทาง รูเปิดอยู่ลึก อาจเชื่อมกับอวัยวะอื่นที่อยู่ข้างเคียง ทำให้การรักษานั้นยากกว่า
อาการของฝีคัณฑสูตร
- มีอาการคันรอบทวารหนัก
- รู้สึกปวด บวมแดง บริเวณรอบทวารหนักหรือแก้มก้น
- เกิดเป็นรูหรือพบเนื้อแข็ง ๆ โดยรอบของทวารหนัก
- มีกลิ่นเหม็นผิดปกติ อาจมีเลือดออก มีน้ำหนอง หรือมีน้ำเหลืองซึมออกมา
- เกิดอาการไข้ หนาวสั่น อ่อนเพลีย
การวินิจฉัยฝีคัณฑสูตร
แพทย์จะทำการวินิจฉัยฝีคัณฑสูตรร่วมกับการตรวจร่างกาย สังเกตรอยบุ๋มหรือตุ่มนูนเล็ก ๆ ใกล้กับรูทวาร ตรวจหาน้ำเหลืองที่ไหลซึมออกมา กรณีที่ตรวจหารูเปิดภายในทวารหนักไม่เจอ มีรูเปิดภายนอกที่บริเวณผิวหนังหลายรู หรือผู้ป่วยที่รักษาหายแล้วกลับมาเป็นซ้ำ แพทย์จะพิจารณาตรวจพิเศษเพิ่มเติม เช่น การฉีดสีเข้าในรูทวารหนักและถ่ายเอกซเรย์ หรือการใช้หัวเครื่องตรวจอัลตราซาวด์สอดเข้ารูทวาร รวมถึงการตรวจโดยเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ และการใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเอ็มอาร์ไอตรวจภาพช่องท้องน้อยและทวารหนัก
การรักษาฝีคัณฑสูตร
- การรักษาฝีหนองระยะก่อนเป็นฝีคัณฑสูตร สามารถทำได้โดยการผ่าฝีเพื่อระบายหนองออก ใช้ยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวดลดไข้ ร่วมกับการดูแลทำความสะอาดบริเวณทวารหนัก ใช้น้ำอุ่นประคบลดอาการปวดบวม
- การรักษาฝีคัณฑสูตร กรณีผู้ป่วยไม่มีอาการ แต่ตรวจพบรูเปิดและเส้นทางเชื่อมต่อจากการตรวจทวารหนัก แพทย์อาจพิจารณาไม่ให้การรักษา แต่ผู้ป่วยที่มีอาการ ต้องให้การรักษาโดยการผ่าตัด
- กรณีผู้ป่วยฝีคัณฑสูตร ที่ยังไม่ได้ผ่าตัดรักษา หากเกิดเป็นฝีหนองกำเริบขึ้นมา ต้องรักษาฝีหนองให้หายก่อน โดยการกรีดผ่าฝีธรรมดาเพื่อระบายหนองออก และให้ยาปฏิชีวนะ เมื่อฝีหนองหายดีแล้ว ค่อยรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดต่อไป
