เสมหะ เป็นสารคัดหลั่งจากปาก จมูก หรือลำคอ มีหน้าที่ ดักจับฝุ่นละออง สารก่อภูมิแพ้ หรือเชื้อโรคที่อาจเข้าสู่ร่างกายและทำให้ระบบหายใจมีปัญหา หาก มีเสมหะในคอ มากกว่าปกติ มักเป็นสัญญาณเตือนว่าร่างกายกำลังป่วย ควรดูแลตัวเองด้วยการดื่มน้ำปริมาณมาก งดการสูบบุหรี่ หรือรับประทานยาละลายเสมหะ
[embed-health-tool-bmr]
เสมหะ คืออะไร
เสมหะหรือเสลด เป็นสารคัดหลั่งที่เหนียวและข้นซึ่งผลิตจากเยื่อเมือกบริเวณจมูก ปาก ลำคอ หรือปอด มีหน้าที่ดักจับฝุ่นละออง สารก่อภูมิแพ้ หรือเชื้อโรค ซึ่งหากเข้าสู่ร่างกายในปริมาณมากอาจทำให้ระบบหายใจแย่ลงได้
โดยทั่วไป เสมหะจะมีปริมาณน้อยและไม่ทำให้รู้สึกรำคาญ อย่างไรก็ตาม หากปริมาณของเสมหะมากขึ้นจนผิดสังเกต หรือต้องบ้วนออกบ่อย ๆ จะหมายความว่าร่างกายได้รับฝุ่นละอองหรือเชื้อโรคในระดับที่มากกว่าปกติ หรือกำลังป่วยอยู่ เช่น เป็นไข้หวัด หลอดลมอักเสบ ไซนัสอักเสบ วัณโรค
มีเสมหะในคอ ควรดูแลตัวเองอย่างไรให้เสมหะลดลง
เมื่อมีเสมหะในลำคอมากผิดปกติ ควรดูแลตัวเองด้วยวิธีการต่อไปนี้เพื่อบรรเทาอาการ
- เปิดเครื่องเพิ่มความชื้นในอากาศ (Humidifier) เนื่องจากอากาศที่แห้งมักทำให้จมูกหรือลำคอระคายเคือง และส่งผลให้ร่างกายต้องผลิตเสมหะมากขึ้น
- ดื่มน้ำเปล่าหรือเครื่องดื่มอื่น ๆ เพื่อเจือจางเสมหะในลำคอ และทำให้เสมหะถูกขับออกจากร่างกายได้ง่ายขึ้น
- กลั้วคอด้วยน้ำเกลือ เป็นเวลา 30-60 วินาทีแล้วบ้วนออก
- สูดดมน้ำมันหอมระเหยยูคาลิปตัส เนื่องจากมีสารยูคาลิปทอล (Eucalyptol) ซึ่งมีคุณสมบัติส่งเสริมการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน เมื่อสูดดมแล้วอาจช่วยบรรเทาอาการของโรคหวัดหรือหลอดลมอักเสบซึ่งเป็นสาเหตุให้มีเสมหะในลำคอมากขึ้นได้
- หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ หรือสูดดมควันบุหรี่จากผู้อื่น เพราะสารเคมีจากบุหรี่จะทำให้ทางเดินหายใจอักเสบหรือผิดปกติซึ่งส่งผลให้ร่างกายผลิตเสมหะมากขึ้น
- ดูแลตัวเองไม่ให้ภูมิแพ้กำเริบ ด้วยการเลี่ยงสัมผัสหรืออยู่ใกล้สารก่อภูมิแพ้ หรือรับประทานยาแก้แพ้ เพราะเมื่อภูมิแพ้กำเริบ ร่างกายจะผลิตน้ำมูกและเสมหะมากขึ้น
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารก่อความระคายเคือง ต่อจมูก ลำคอ หรือทางเดินทางหายใจ เช่น ฝุ่นละออง น้ำหอม มลภาวะ
- หลีกเลี่ยงอาหารที่อาจทำให้กรดไหลย้อนกำเริบ เช่น มันฝรั่งทอด เนย ชีส ไอศกรีม อาหารรสเผ็ด มะเขือเทศ หรือผลไม้ตระกูลส้ม เพราะเมื่อกรดไหลย้อนกำเริบ จะมีอาการแสบร้อนกลางอก คลื่นไส้ เสียงแหบ และมีเสมหะในคอเพิ่มมากขึ้น
- รับประทานยาละลายเสมหะ อย่างไกวเฟเนซิน (Guaifenesin) ซึ่งมีฤทธิ์ละลายเสมหะ และช่วยให้ร่างกายขับเสมอหะออกจากลำคอด้วยการไอได้ง่ายขึ้น
มีเสมหะในคอ ควรไปพบคุณหมอเมื่อไร
การมีเสมหะมากขึ้นเป็นครั้งคราวนั้นเป็นเรื่องปกติ แต่หากมีเสมหะเพิ่มขึ้นจนผิดสังเกตบ่อยครั้ง ควรไปพบคุณหมอเพื่อตรวจหาสาเหตุ
นอกจากนี้ หากพบว่าตัวเองมีเสมหะมากกว่าปกติเป็นเวลานานราวหนึ่งเดือนหรือมากกว่านั้น ร่วมกับมีอาการอื่น ๆ ดังต่อไปนี้ ควรไปพบคุณหมอ
- ไอเป็นเลือด
- เจ็บหน้าอก
- หายใจไม่ออก
- มีเสียงหวีดขณะหายใจ
