คอพอก สาเหตุ อาการ และการรักษา

คอพอก เกิดจากความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ ทำให้ต่อมไทรอยด์ขยายใหญ่ขึ้น และส่งผลให้คอบวม นอกจากนี้ยังอาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น หายใจลำบาก กลืนลำบาก แน่นคอ โดยปกติโรคคอพอกจะหายไปได้เองโดยไม่ต้องทำการรักษา ยกเว้นในกรณีที่อาการคอพอกรุนแรงมากจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต ก็อาจทำการรักษาโดยการใช้ยา และการผ่าตัด

คำจำกัดความ

คอพอก คืออะไร

โรคคอพอก เป็นหนึ่งความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ชนิดหนึ่งที่พบได้บ่อยที่สุด ซึ่งต่อมไทรอยด์จะโตจนทำให้คอบวม แต่การเป็น โรคคอพอก ไม่ได้หมายความว่าต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ โดยปกติแล้วโรคคอพอกจะไม่มีอันตราย และมักจะหายไปเองโดยไม่ต้องเข้ารับการรักษา ยกเว้นแต่ว่าคอพอกจะมีขนาดใหญ่จนทำให้เกิดความรำคาญ

คอพอกพบได้บ่อยแค่ไหน

โรคคอพอกเกิดจากการสร้างฮอร์โมนที่มากเกินไปหรือน้อยเกินไป ส่วนใหญ่แล้วมักจะพบอาการคอพอกในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือน ส่วนใหญ่จะพบได้มากในผู้หญิงที่มาอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป

อาการ

อาการของคอพอก

โดยส่วนใหญ่แล้ว อาการคอพอกมักจะมีเพียงอาการเดียวคือ อาการคอบวม บางครั้งอาการคอบวมก็มักจะใหญ่จนสามารถสัมผัสได้ด้วยมือเปล่า ซึ่งระดับอาการบวมและความรุนแรงของอาการนั้น จะมีความแตกต่างกันออกไปในแต่ละคน นอกจากนี้ยังมีอาการอื่น ๆ รวมด้วย เช่น

• อาการแน่นลำคอ ไอ และมีเสียงแหบ
• กลืนลำบาก
• หากอาการรุนแรงอาจทำให้หายใจได้ลำบาก

ควรไปพบหมอเมื่อใด

โรคคอพอก เป็นโรคที่เกิดอาการบวมที่ต่อมไทรอยด์ โดยปกติแล้วไม่มีอันตรายต่อร่างกาย แต่บางครั้งสัญญาณเหล่านี้อาจบ่งบอกว่าต่อมไทรอยด์นั้นมีปัญหา หากอาการคอพอกมีอาการบวมมาก ๆ อย่างผิดปกติ และไม่ยุบลง ควรไปพบคุณหมอในทันที

สาเหตุ

สาเหตุของคอพอก

ขาดไอโอดีน

สาเหตุส่วนใหญ่ของโรคคอพอกนั้นมักจะเกิดขึ้นจากการที่ร่างกายขาดไอโอดีน (Iodine) ต่อมไทรอยด์นั้นต้องการไอโอดีนเพื่อสร้างฮอร์โมน สำหรับใช้ในการควบคุมการเผาผลาญของร่างกาย ซึ่งไอโอดีนสามารถพบได้ในอาหารหลายชนิด เช่น อาหารทะเล นมวัว

ไฮโปไทรอยด์

ไฮโปไทรอยด์ (Hypothyroidism) เป็นผลมาจากต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนน้อยเกินไป ทำให้เกิดการกระตุ้นให้ผลิตมากขึ้นจนทำให้เกิดอาการคอบวมมากขึ้น

ไฮเปอร์ไทรอยด์

ไฮเปอร์ไทรอยด์ (Hyperthyroidism) เป็นผลมาจากต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนมากเกินไป ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายเข้าใจผิด คิดว่าเกิดการทำงานที่ผิดปกติ ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีต่อมไทรอยด์ จนทำให้เกิดอาการบวม

สาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดโรคคอพอก

• การสูบบุหรี่
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
• ไทรอยด์อักเสบ
• การใช้ยาลิเทียม (Lithium)
• ได้รับไอโอดีนมากเกินไป
• การรักษาด้วยการฉายรังสี
• มะเร็งต่อมไทรอยด์
• การตั้งครรภ์

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดคอพอก

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคคอพอก มีดังนี้

• คนในครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมไทรอยด์
• ร่างกายขาดไอโอดีน
• เพศหญิง
• อายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป
• การตั้งครรภ์
• วัยหมดประจำเดือน
• การฉายรังสีที่คอหรือบริเวณหน้าอก

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลที่นำเสนอไม่สามารถใช้แทนข้อแนะนำทางการแพทย์ได้ โปรดปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยคอพอก

แพทย์จะทำการตรวจสอบบริเวณคอว่ามีอาการบวมหรือไม่ และจะมีวิธีการวินิจฉัยอื่น ๆ รวมด้วย เช่น

• การตรวจเลือด สามารถดูระดับฮอร์โมนในร่างกายได้ มากหรือน้อยเกินไป นอกจากนี้การตรวจเลือด สามารถติดตามดูการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันได้อีกด้วย
• การสแกนไทรอยด์ มักจะทำเมื่ออาการคอพอกมีความรุนแรงมาก โดยการทำไทรอยด์สแกนจะช่วยให้รับรู้ถึงขนาดและลักษณะคอพอกของเราได้
• การอัลตราซาวด์ เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยให้สามารถเห็นรูปร่าง ลักษณะของอาการคอพอกได้ว่าเป็นเช่นใด ใหญ่ขนาดไหน หรือมีก้อนบริเวณลำคอหรือไม่
• การตรวจตัวอย่างชิ้นเนื้อบริเวณคอพอก

การรักษาคอพอก

การรักษาอาการคอพอกนั้นขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคคอพอก ซึ่งการรักษาสามารถทำได้ดังนี้

การใช้ยา

หากมีภาวะพร่องไทรอยด์ คุณหมออาจสั่งยาทดแทนฮอร์โมนไทรอยด์ หากอาการคอพอกเกิดจากการอักเสบ คุณหมออาจจ่ายยาแก้อักเสบ เช่น แอสไพริน (Aspirin) หรือคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroid)

การผ่าตัด

สำหรับการรักษาคอพอกด้วยการผ่าตัด คุณหมอจะทำการผ่าตัดเอาต่อมไทรอยด์ออก หลังจากที่เอาออกจะต้องรับประทานยาฮอร์โมนไทรอยด์ไปตลอดชีวิต เพราะไม่มีต่อมสำหรับการสร้างฮอร์โมนแล้ว

การกลืนแร่

วิธีการกลืนแร่คือ การรักษาต่อมไทรอยด์ด้วยการกลืนแร่ไอโอดีน เพื่อทำให้ต่อมไทรอยด์หดตัว

การเปลี่ยนแปลงไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเอง

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการดูแลตัวเองที่ช่วยจัดการกับอาการคอพอก

อาการคอพอกนั้นเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ แต่หนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคคอพอกมากที่สุดคือการขาดสารไอโอดีน ดังนั้น เพื่อป้องกันการเกิดโรคคอพอก ควรรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยไอโอดีน หรือการเติมเกลือแกงลงในอาหาร เพื่อให้ร่างกายได้รับไอโอดีนให้เพียงพอ แต่อย่างไรก็ตาม ควรรับประทานในปริมาณที่พอเหมาะ ไม่รับประทานมากเกินไป