BMI หรือ ค่าดัชนีมวลกาย สำคัญอย่างไร และวิธีคำนวณ BMI

BMI (Body Mass Index) หรือ ค่าดัชนีมวลกาย เป็นเครื่องมือชี้วัดน้ำหนักว่าน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ หรือมีแนวโน้มน้ำหนักเกิน ที่อาจเพิ่มความเสี่ยงเกิดโรคอ้วนและปัญหาสุขภาพอื่น ๆ เพื่อทำให้สามารถควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานได้อย่างเหมาะสม

[embed-health-tool-bmi]

BMI คืออะไร สำคัญอย่างไร

BMI คือ สูตรคำนวณค่ามาตรฐานของน้ำหนัก เพื่อบอกถึงแนวโน้มน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ และแนวโน้มน้ำหนักเกิน โดยค่า BMI ไม่ได้วัดมวลไขมันในร่างกายโดยตรง แต่เป็นวิธีวัดมวลกายโดยรวมที่อาจแสดงถึงการเผาผลาญอาหารในร่างกาย หรือแนวโน้มการเกิดโรค เพื่อควบคุมน้ำหนักและสุขภาพโดยรวมของร่างกาย ซึ่งความสำคัญของ BMI มีดังนี้

• เป็นตัวชี้วัดมาตรฐานความสมดุลของน้ำหนักตัวต่อส่วนสูง เพื่อประเมินสภาวะของร่างกายอย่างเหมาะสม
• เป็นเครื่องมือคัดกรองผู้ที่มีน้ำหนักเกิน หรือต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐานในผู้ที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไป

โดยค่า BMI ใช้วิธีคำนวณจากค่า น้ำหนักตัว (กิโลกรัม) ÷ ด้วยส่วนสูง (เมตร) ยกกำลังสอง และแสดงค่าเป็นหน่วย กิโลกรัม/เมตร²  สามารถแปลผลค่า BMI ได้ดังนี้

• น้อยกว่า 16.0 จัดเป็น โรคผอมระดับ 3
• 16.0 – 16.9 จัดเป็น โรคผอมระดับ 2
• 17.0 – 18.4 จัดเป็น โรคผอมระดับ 1
• 18.5 – 22.9 จัดเป็น เกณฑ์ปกติ
• 23.0 – 24.9 จัดเป็น น้ำหนักเกิน
• 25.0 – 29.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 1a
• 30.0 – 34.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 1b
• 35.0 – 39.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 2
• มากกว่าหรือเท่ากับ 40 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 3

ทั้งนี้ ค่า BMI ยังมีข้อกำจัดคือไม่สามารถบ่งบอกปริมาณของไขมันและกล้ามเนื้อในร่างกายได้ โดยเฉพาะสำหรับนักกีฬาและผู้ที่ออกกำลังกายมาก ซึ่งอาจมีมวลกล้ามเนื้อมากกว่าไขมันแม้จะมีค่า BMI สูง ดังนั้น จึงไม่สามารถใช้เป็นตัวบ่งชี้ว่าใครมีสุขภาพดีหรือไม่ และอาจต้องดูปัจจัยอื่นเพิ่มเติม เช่น เส้นรอบเอว

BMI เด็กและวัยรุ่น

การวัดค่า BMI ในเด็กและวัยรุ่นอาจมีความแตกต่างกับการวัดค่าในผู้ใหญ่เล็กน้อย โดยสูตรหาค่า BMI จะใช้สูตรเดียวกับผู้ใหญ่ แต่เด็กและวัยรุ่นจะต้องใช้แผนภูมิเฉพาะอายุและเพศร่วมด้วย เนื่องจากรูปแบบการเจริญเติบโต ปริมาณไขมัน และน้ำหนัก ของเด็กและวัยรุ่นในแต่ละเพศอาจมีความแตกต่างกัน

วิธีการคำนวณ

วิธีคำนวณหาค่า BMI ในเด็กและวัยรุ่นจะใช้วิธีเดียวกับผู้ใหญ่ โดยนำ น้ำหนักตัว (กิโลกรัม) ÷ ส่วนสูง (เมตร)²  จากนั้นนำค่าที่ได้เป็นหน่วย กิโลกรัม/เมตร² มาเทียบกับแผนภูมิของเด็กและวัยรุ่นในแต่ละเพศ เพื่อดูว่าน้ำหนักของเด็กและวัยรุ่นเหมาะสมกับอายุหรือไม่

การอ่านผลการคำนวณ

เมื่อคำนวณค่าน้ำหนักและเทียบแผนภูมิ สามารถสรุปเป็นค่ามาตรฐานได้ ดังนี้

• เด็กและวัยรุ่นที่มีน้ำหนักน้อย คือ น้อยกว่าเปอร์เซ็นไทล์ที่ 5
• เด็กและวัยรุ่นที่มีน้ำหนักเหมาะสม คือ อยู่ระหว่างเปอร์เซ็นไทล์ที่ 5 แต่น้อยกว่าเปอร์เซ็นไทล์ที่ 85
• เด็กและวัยรุ่นที่มีน้ำหนักเกิน คือ อยู่ระหว่างเปอร์เซ็นไทล์ที่ 85 แต่น้อยกว่าเปอร์เซ็นไทล์ที่ 95
• เด็กและวัยรุ่นที่มีภาวะอ้วน คือ มากกว่าหรือเท่ากับเปอร์เซ็นไทล์ที่ 95

BMI ผู้ใหญ่

วิธีการคำนวณ

วิธีคำนวณหาค่า BMI ในผู้ใหญ่ ใช้วิธี น้ำหนักตัว (กิโลกรัม) ÷ ส่วนสูง (เมตร)² ได้ค่าเป็นหน่วย กิโลกรัม/เมตร² ซึ่งส่วนใหญ่ประเทศไทยจะวัดส่วนสูงเป็นหน่วยเซนติเมตร จึงสามารถคำนวณด้วยการนำ ส่วนสูง (เซนติเมตร) ÷ 100 ก็จะได้ความสูงเท่ากับหน่วยเมตร

ตัวอย่าง น้ำหนัก 63 กิโลกรัม ความสูง 170 เซนติเมตร (1.70 เมตร)

สามารถคำนวณได้ ดังนี้

63 ÷ (1.70)² = ค่า BMI 21.78 กิโลกรัม/เมตร² แสดงว่าน้ำหนักอยู่ในเกณฑ์ปกติ

การอ่านผลการคำนวณ

สามารถแปลผลค่า BMI ได้ ดังนี้

• น้อยกว่า 16.0 จัดเป็น โรคผอมระดับ 3
• 16.0 – 16.9 จัดเป็น โรคผอมระดับ 2
• 17.0 – 18.4 จัดเป็น โรคผอมระดับ 1
• 18.5 – 22.9 จัดเป็น เกณฑ์ปกติ
• 23.0 – 24.9 จัดเป็น น้ำหนักเกิน
• 25.0 – 29.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 1a
• 30.0 – 34.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 1b
• 35.0 – 39.9 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 2
• มากกว่าหรือเท่ากับ 40 จัดเป็น โรคอ้วนระดับ 3

อย่างไรก็ตาม การแปลผลค่า BMI อาจยังมีข้อจำกัดบางประการ คือ สำหรับนักกีฬาหรือผู้ที่ออกกำลังกายและมีมวลกล้ามเนื้อมากกว่าไขมัน ผู้ที่มีภาวะบวมน้ำ หรือกลุ่มชาติพันธ์ุที่มีสัดส่วนร่างกายเล็ก อาจทำให้ค่า BMI สูงได้โดยที่ไม่ได้มีภาวะน้ำหนักเกิน