ยาสามัญประจำบ้าน เป็นยาที่ทุก ๆ บ้านควรมีติดไว้ เผื่อเกิดเหตุการณ์เจ็บป่วยฉุกเฉิน และด้วยสถานการณ์การระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในปัจจุบัน ที่ต้องกักตัวอยู่บ้าน ทำให้ยากที่จะต้องออกจากบ้านไปซื้อของบ่อย ๆ แถมในช่วงนี้ยังอยู่ในช่วงที่รัฐบาลประกาศเคอร์ฟิวส์ ซึ่งห้ามออกจากบ้านหลัง 22.00 -04.00 นาฬิกา นอกจากกักตุนอาหารแล้ว ยังต้องเตรียมยาไว้ด้วย หากเกิดการเจ็บป่วยฉุกเฉินแต่ไม่มียาสามัญประจำบ้าน ก็อาจทำให้ยากต่อการบรรเทาอาการ วันนี้ Hello คุณหมอ มียาสามัญประจำบ้านที่ทุกบ้านควรมีติดไว้
ยาสามัญประจำบ้าน คืออะไร
ยาสามัญประจำบ้าน (First Aid Kits) เป็นยาที่กระทรวงสาธารณะสุขได้ทำการพิจารณาและกำหนดว่าเป็นยาที่มีความเหมาะสมสำหรับการซื้อมาติดบ้านไว้ เป็นยาที่สามารถหาซื้อได้ง่าย ตามร้านขายยาหรือท้องตลาดทั่วไป โดยไม่ต้องมีใบคำสั่งซื้อยาจากแพทย์ ส่วนใหญ่แล้ว ยาสามัญประจำบ้านนั้นจะเป็นกลุ่มยาที่ใช้รักษาอาการเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ในชีวิตประจำวันเช่น อาการกรดไหลย้อน ท้องอืด ท้องเสีย หรือว่ายาลดไข้ บรรเทาอาการปวดต่าง ๆ
ยาสามัญประจำบ้าน ที่ควรมีติดบ้านไว้
ยาสามัญประจำบ้านควรที่จะมีติดบ้านไว้ เผื่อเกิดเหตุเจ็บป่วยฉุกเฉินจะได้ทำการปฐมพยาบาลได้ทันท่วงที่ ซึ่งยาสามัญประจำบ้านที่ทางกระทรวงสาธารณะสุขได้กำหนดไว้ มีดังนี้
- ยาเม็ดลดกรด อะลูมินา-แมกนีเซีย-ไซเมธิโคน
- ยาธาตุน้ำแดง ลดอาการท้องอืด
- ผงน้ำตาลเกลือแร่ แก้ท้องเสีย
- ผงถ่านรักษาอาการท้องเสีย
- ยาระบายมะขามแขก
- ยาถ่ายพยาธิลำไส้ มีเบนดาโซล
- ยาพาราเซตามอล ลดไข้ บรรเทาปวด
- ยาคลอร์เฟนิรามีน แก้แพ้ ลดน้ำมูก
- ยาแก้ไอน้ำดำ
- ยาดมแก้วิงเวียน
- ยาหม่อง
- ยาไดเมนไฮดริเนท แก้เมารถ
- ยาโพวิโดน-ไอโอดีน ใส่แผลสด
- น้ำเกลือล้างแผล
- คาลาไมน์โลชั่น ยาทาแก้ผดผื่นคัน
ซึ่งยาเหล่านี้เป็นยาที่ใช้บรรเทาอาการเพียงขั้นต้นเท่านั้น หากมีอาการที่รุนแรงขึ้น หรือเมื่อรับประทานยา หรือใช้ยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรรีบเข้ารับการรักษาโดยทันที ที่สำคัญ ก่อนการซื้อยาควรตรวจสอบฉลากยาให้แน่ชัดก่อนว่าเป็นยาที่ได้มาตรฐาน ได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาหรือไม่
โดยยาที่ซื้อต้องแสดงเลขทะเบียนตำรับยา เช่น Reg. No. 1A 12/35 (กรณียาแผนปัจจุบัน) และฉลากจะต้องมีคำว่า “ยาสามัญประจำบ้าน” อยู่ในกรอบสีเขียว ที่สำคัญควรเก็บยาให้พ้นจากมือเด็กและแสงแดด ควรเก็บแยกกันระหว่างยาใช้ภายในและยาใช้ภายนอก เพื่อป้องกันการหยิบใช้งานผิด นอกจากยาสามัญประจำบ้านเหล่านี้แล้ว อุปกรณ์สำหรับการปฐมพยาบาลเบื้องต้น อย่างเช่น พลาสเตอร์ยา ผ้าก๊อซ เทปปิดแผล ก็ควรจะมีติดไว้เช่นกัน
หลักการจัดตู้ยาสามัญประจำบ้าน
จากรายการยาสามัญประจำบ้านด้านบนที่มีมากมายหลายชนิด ทั้งรูปแบบที่ใช้ภายนอกและรูปแบบที่ใช้ภายใน ซึ่งหากวางไว้รวม ๆ กันอาจทำให้เกิดความสับสน จนใช้งานผิดประเภทได้ ดังนั้น หลักการจัดตู้ยาสามัญประจำบ้านเหล่านี้อาจช่วยให้ง่ายต่อการเก็บและการใช้งาน
จัดยาแต่ละประเภทให้เป็นสัดเป็นส่วน
หากที่บ้านมีตู้ยาสามัญประจำบ้าน ตู้นั้นก็จะมี 3 ชั้น เราก็สามารถจัดเรียงได้ตามชั้นต่าง ๆ โดย
ชั้นที่ 1 เป็นยาที่ใช้ภายใน ยาที่ต้องรับประทาน เช่น ยาแก้ไข้ ยาธาตุน้ำแดง ผงเกลือแร่
ชั้นที่ 2 ยาสำหรับใช้ภายนอก เช่น ขี้ผึ้งแก้แมลงกัดต่อย ยานวดคลายกล้ามเนื้อ ยาทาแผล
ชั้นที่ 3 เป็นเวชภัณฑ์ ที่ต้องใช้ในการทำแผล อย่าง สำลี ผ้าก๊อซ พลาสเตอร์ แอลกอฮอล์ล้างแผล
ซึ่งยังมียาบางประเภทที่ต้องเก็บในตู้เย็น ซึ่งควรเลือกชั้นกลางเพราะมีอุณภูมิคงที่ ที่สำคัญต้องไม่เก็บในช่องแช่แข็ง เพราะอาจทำให้ยาเสื่อมสภาพได้ หรือขณะที่ไปซื้อควรสอบถามเภสัชกรณ์เพิ่มเติมถึงวิธีการเก็บรักษา
เรียงยาตามวันหมดอายุ
การเรียงยาตามวันหมดอายุ หรือใช้หลัก First in Expired out คือ ยาชนิดเดียวกันให้เก็บยาที่มีวันหมดอายุเร็วกว่าไว้ด้านหน้าหรือนอกสุด เพื่อสะดวกต่อการนำยาออกไปใช้ก่อน เพื่อความปลอดภัยของการใช้ยา ควรตรวจสอบฉลากวันหมดอายุของยาทุกครั้งก่อนที่จะใช้งาน หากฉลากยาเลือนจนมองไม่เห็นให้สังเกตลักษณะของที่เสื่อมสภาพ ดังนี้
- ยาเม็ด เม็ดยาจับตัวติดกันหลายเม็ด เม็ดยาเปลี่ยนสี หรือมีรอยดำ
- ยาผง เกิดความชื้น เยิ้ม จับตัวกันเป็นก้อน ไม่เป็นผง
- ยาน้ำ มีการเปลี่ยนแปลงของสี กลิ่น รส หรือเกิดการแยกชั้นอย่างเห็นได้ชัด
- ยาขี้ผึ้งและยาครีม เนื้อยามีลักษณะหยาบ การแยกตัว มีน้ำใส ๆ ปนอยู่กับเนื้อยา สี และกลิ่นเปลี่ยนไป
เมื่อเรามียาสามัญประจำบ้านที่มีประสิทธิภาพ ถูกตามหลักการจัดยาตามทะเบียนยาสามัญประจำบ้านแล้ว ก็สามารถบรรเทาอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยด้วยตัวเองในบ้านได้ โดยไม่จำเป็นต้องไปพบคุณหมอ เพื่อของรับการรักษาที่โรงพยาบาล ช่วยให้ปลอดภัยจากการติดเชื้อโควิด-19 ได้ด้วย
