อาการเบาหวานขึ้นสูง สาเหตุ และวิธีป้องกัน

อาการเบาหวานขึ้นสูง คือ ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงที่อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น พฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่ดี ขาดการออกกำลังกาย และไม่ปฏิบัติตามแผนการรักษาของคุณหมอ ซึ่งจำเป็นต้องลดระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติอย่างรวดเร็ว เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน ที่อาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

อาการเบาหวานขึ้นสูง คืออะไร

อาการเบาหวานขึ้นสูง คือ ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงเกินกว่า 126-200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร โดยสังเกตได้จากอาการปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำบ่อย มองเห็นเป็นภาพซ้อน รู้สึกอ่อนเพลียและเหนื่อยล้า หากปล่อยให้ระดับน้ำตาลสูงต่อเนื่องเป็นเวลานานโดยไม่รับการรักษาหรือควบคุมน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ อาจส่งผลให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน หายใจถี่ ลมหายใจมีกลิ่นคล้ายผลไม้ ปวดท้อง และหมดสติได้

อันตรายจากอาการเบาหวานขึ้นสูง

อาการเบาหวานขึ้นสูง หากไม่ได้รับการรักษา อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อน ดังต่อไปนี้

• โรคหัวใจและหลอดเลือด
• เส้นประสาทเสียหาย
• ไตวาย
• ต้อหิน
• ต้อกระจก
• มองเห็นเป็นภาพซ้อน
• ผิวหนังติดเชื้อ
• ภาวะครรภ์เป็นพิษ
• การแท้งบุตร

นอกจากนี้ ยังอาจนำไปสู่ภาวะเลือดเป็นกรด (Diabetic ketoacidosis: DKA) ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวานที่อันตรายที่สุด เกิดจากการที่ร่างกายไม่สามารถนำน้ำตาลในเลือดไปใช้เป็นพลังงานได้อย่างเต็มที่ ร่างกายจึงเผาผลาญไขมันเพื่อนำไปใช้เป็นพลังงานแทน กระบวนการนี้จะทำให้เกิดคีโตน (Ketones) ซึ่งเป็นสารชนิดหนึ่งที่ออกฤทธิ์เป็นกรดสะสมอยู่ในกระแสเลือดมากและส่งผลกระทบต่อระบบการทำงานของอวัยวะส่วนต่าง ๆ และอาจนำไปสู่การเสียชีวิตได้

สาเหตุของอาการเบาหวานขึ้นสูง

สาเหตุของอาการเบาหวานขึ้นสูงเกิดจากการที่ร่างกายมีอินซูลินไม่เพียงพอต่อความต้องการหรือร่างกายมีภาวะดื้ออินซูลิน ทำให้ไม่สามารถเปลี่ยนน้ำตาลในเลือดให้กลายเป็นพลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง

สำหรับสตรีตั้งครรภ์ที่มีอาการเบาหวานขึ้นสูง อาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในช่วงตั้งครรภ์ ที่ทำให้ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ยาก จนส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง

ปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงทำให้เกิดอาการเบาหวานขึ้นสูง มีดังนี้

• ขาดการออกกำลังกาย เพราะการออกกำลังกายอาจช่วยกระตุ้นการผลิตอินซูลินและอาจช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลินได้
• การรับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตสูง เช่น ขนมปังขาว ข้าวขาว พาสต้า ขนมหวาน
• ไม่ปฏิบัติตามแผนการรักษาโรคเบาหวาน เช่น ลืมรับประทานยารักษาเบาหวาน ไม่ใช้อินซูลินตามกำหนด
• มีความเครียดสูง เพราะอาจกระตุ้นการผลิตฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งเป็นฮอร์โมนความเครียดที่อาจลดประสิทธิภาพการทำงานของอินซูลิน
• ยาบางชนิด เช่น ยาสเตียรอยด์ ยากดภูมิคุ้มกัน ยาขับปัสสาวะ เพราะอาจขัดขวางการผลิตอินซูลิน ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง

วิธีป้องกันอาการเบาหวานขึ้นสูง

วิธีป้องกันอาการเบาหวานขึ้นสูง อาจทำได้ดังนี้

• เลือกรับประทานอาหารที่มีไขมันดี แคลอรี่ต่ำ และใยอาหารสูง เช่น ถั่วลิสง มะเขือเทศ ผักใบเขียว ขนมปังโฮลวีต ปลาแซลมอน ปลาทูน่า อัลมอนด์ เพื่อช่วยชะลอการดูดซึมน้ำตาล และลดระดับน้ำตาลในเลือด ป้องกันอาการเบาหวานขึ้นสูง
• หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีไขมันไม่ดี น้ำตาลและแป้งสูง เช่น อาหารทอด ขนมหวาน น้ำผลไม้ที่เติมน้ำตาล น้ำอัดลม อาหารแปรรูป เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที เป็นเวลา 5 วัน/สัปดาห์ หรือ 150 นาที/สัปดาห์ เช่น วิ่งเหยาะ เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน โยคะ เต้นแอโรบิค เพื่อช่วยกระตุ้นการผลิตอินซูลิน เพิ่มความไวต่ออินซูลิน และลดระดับน้ำตาลในเลือด
• ปฏิบัติตามแผนการรักษาโรคเบาหวานของคุณหมออย่างเคร่งครัด เช่น การใช้ยารักษาเบาหวาน การใช้อินซูลิน หากกังวลว่าตนเองจะลืมรับประทานยาหรือฉีดอินซูลิน ควรตั้งเวลาแจ้งเตือนไว้ในแต่ละวัน
• ตรวจน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ และควรจดบันทึกค่าน้ำตาลในเลือดรวมถึงช่วงเวลาที่ตรวจ เพื่อนำข้อมูลไปแจ้งให้คุณหมอทราบเมื่อถึงการนัดหมายตรวจสุขภาพในครั้งถัดไป