อาการ ผิด ปกติ หลัง คลอด แบบไหนที่ควรไปพบคุณหมอ

อาการ ผิด ปกติ หลัง คลอด อาจมีตั้งแต่ภาวะตกเลือดหลังคลอด ภาวะมดลูกอักเสบ ภาวะเต้านมอักเสบช่วงให้นม ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด เป็นต้น อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไปอาการผิดปกติไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยหรือพบในคุณแม่หลังคลอดทุกคน จึงไม่ควรเป็นกังวลเกินไปนัก เน้นและทำใจให้สบายเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับวันคลอดที่ใกล้มาถึง และควรวางแผนการดูแลสุขภาพหลังคลอดไว้ตั้งแต่ก่อนคลอด ซึ่งอาจช่วยให้คุณแม่รู้สึกสบายใจและผ่านช่วงเวลาหลังคลอดไปได้ด้วยดี

อาการ ผิด ปกติ หลัง คลอด

อาการผิดปกติที่คุณแม่หลังคลอดอาจพบได้ในบางครั้ง อาจมีดังนี้

ภาวะตกเลือดหลังคลอด (Postpartum haemorrhage)

หลังคลอดคุณแม่อาจสังเกตว่ามีเลือดออกทางช่องคลอดหรือที่เรียกว่าน้ำคาวปลา (Lochia) ซึ่งจะไหลออกมาจากภายในโพรงมดลูกส่วนที่เคยมีครรภ์ยึดเกาะอยู่เป็นปริมาณมากที่สุดในช่วงหลังคลอด และจะค่อยๆ น้อยลงเรื่อย ๆ โดยสีของเลือดจะเปลี่ยนจากสีแดงสดเป็นสีน้ำตาลจนเป็นสีเหลืองภายใน 2-3 สัปดาห์ และจะมีปริมาณน้อยลงและกลายเป็นสีใสจนแห้งไปในที่สุดภายใน 4-6 สัปดาห์

ทั้งนี้ หากเวลาผ่านไปสักระยะแล้วพบว่าเลือดออกเยอะขึ้นแทนที่จะลดน้อยลง หรือมีก้อนเลือดหรือลิ่มเลือดขนาดใหญ่ออกมาจากช่องคลอด ร่วมกับมีอาการอื่นๆ เช่น

• วิงเวียนศีรษะ
• สายตาพร่ามัว
• รู้สึกจะเป็นลม
• ปวดท้องรุนแรง

หากมีอาการดังกล่าว อาจเป็นสัญญาณของภาวะตกเลือดหลังคลอดที่ควรไปพบคุณหมอเพื่อวินิจฉัยและรักษาโดยเร็ว

ภาวะมดลูกอักเสบหลังคลอด (Postpartum Endometritis)

เป็นภาวะผิดปกติหลังคลอดบุตรซึ่งส่วนใหญ่แล้วเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียบริเวณเยื่อบุโพรงมดลูกหรือระบบสืบพันธุ์ส่วนบน เช่น สเตรปโตคอคคัสกรุ๊ปบี (group B streptococci) สแตปฟิโลคอคคัส ออเรียส (Staphylococcus) ซึ่งอาจเป็นแบคทีเรียที่อยู่ในมดลูกอยู่แล้วหรือเพิ่งเข้าสู่ร่างกายขณะคลอดบุตรก็ได้ โดยปกติแล้ว แบคทีเรียจะขึ้นมาจากอวัยวะสืบพันธุ์ส่วนล่างหรือทางเดินอาหารและจะเข้าไปในโพรงเยื่อบุโพรงมดลูกระหว่างการคลอดจนทำให้เกิดการติดเชื้อ โดยทั่วไปจะวินิจฉัยพบตั้งแต่ 10 วันหลังคลอด แต่ก็อาจพบได้ภายในช่วง 6 สัปดาห์หลังคลอด

ผู้ที่เป็นมดลูกอักเสบอาจมีอาการดังต่อไปนี้

• หนาวสั่น
• ปวดหน่วงท้อง
• ท้องบวม
• ปวดศีรษะ
• เจ็บบริเวณอวัยวะเพศขณะปัสสาวะหรือมีเพศสัมพันธ์
• ตกขาวผิดปกติและมีกลิ่นเหม็นหรือมีเลือดปน

นอกจากนี้ การติดเชื้อแบคทีเรียยังอาจทำให้เกิดภาวะติดเชื้อหลังคลอดบริเวณอื่นได้เช่นกัน เช่น การติดเชื้อของแผลผ่าตัดบริเวณหน้าท้อง การติดเชื้อบริเวณแผลฝีเย็บ ฝีที่รังไข่

ภาวะเต้านมอักเสบ (Mastitis)

ภาวะอักเสบบริเวณเต้านมมักพบในคุณแม่ที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร อาจเกิดได้จากท่อน้ำนมอุดตันหรือการติดเชื้อแบคทีเรีย คุณหมอจะแนะนำให้คุณแม่ให้นมจากเต้าไปเรื่อย ๆ หลายครั้งต่อวัน เพื่อระบายน้ำนมออกและลดการอุดตัน และควรอาบน้ำอุ่นและนวดเต้าด้วยตัวเองเพื่อบรรเทาอาการคัดตึงเต้านม โดยอาการที่พบอาจมีดังนี้

• เต้านมบวม แดง สัมผัสแล้วเจ็บ
• มีก้อนที่เต้านม เต้านมแข็ง
• รู้สึกเจ็บหรือแสบร้อนเต้านมเป็นช่วง ๆ หรือเจ็บเต้าระหว่างให้นม
• มีไข้ 38.3 องศาเซลเซียสขึ้นไป
•  หนาวสั่น

 ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (Postpartum depression)

คุณแม่หลังคลอดบางท่านอาจประสบกับภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอดหรือเบบี้บลูส์ (Postpartum blues หรือ Baby blues) ที่มักเกิดขึ้นในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอดและมักหายเองได้ อาการอาจมีตั้งแต่อารมณ์แปรปรวน นอนไม่หลับ ร้องไห้ วิตกกังวล แต่หากมีอาการนานเกิน 2 สัปดาห์อาจเป็นสัญญาณของภาวะที่รุนแรงขึ้นอย่างโรคซึมเศร้าหลังคลอด ซึ่งคุณแม่จะมีอาการที่นานกว่าและรุนแรงกว่าอาการเบบี้บลูส์ อาการที่พบอาจมีดังนี้

• อารมณ์แปรปรวนรุนแรงหรือซึมเศร้าอย่างหนัก
• ร้องไห้อย่างหนัก
• ไม่มีความรู้สึกผูกพันกับเด็กที่เพิ่งเกิดมา
•  เอาตัวออกห่างจากครอบครัวและเพื่อน
• ไม่อยากอาหาร หรือรับประทานอาหารมากกว่าปกติ
• นอนไม่หลับ ใช้เวลานานกว่าปกติกว่าจะหลับ
• ไม่มีแรง เหนื่อยล้า
• กังวลว่าตัวเองไม่สามารถเป็นแม่ที่ดีได้
• รู้สึกสิ้นหวัง ไม่มีค่า อับอาย
• หงุดหงิด โกรธ อารมณ์ไม่ดีอย่างมาก
• หมดความสนใจในกิจกรรมที่เคยชอบ
• ตัดสินใจได้ไม่เด็ดขาด ไม่มีสมาธิ จดจ่อไม่ได้
• คิดทำร้ายตัวเองหรือเด็ก
• วิตกกังวลหรือมีอาการแพนิคอย่างรุนแรง
• คิดหมกมุ่นเกี่ยวกับการฆ่าตัวตายหรือความตาย

คุณแม่ที่มีปัญหาดังที่กล่าวมา ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับการรักษาให้หายโดยเร็ว เพราะภาวะซึมเศร้าหลังคลอดอาจนำไปสู่ภาวะโรคจิตหลังคลอด (Postpartum psychosis) ซึ่งทำให้คุณแม่มีความผิดปกติด้านความคิดและพฤติกรรมที่อาจเป็นอันตรายต่อทั้งคุณแม่และเด็กได้

อาการผิดปกติหลังคลอด ป้องกันได้หรือไม่

ในช่วงก่อนคลอดสิ่งที่คุณแม่สามารถทำได้เบื้องต้นเพื่อลดความเสี่ยงของอาการผิดปกติคือการดูแลสุขภาพของตัวเองด้วยวิธีต่อไปนี้

• รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วน
• พักผ่อนให้เพียงพอ
• งดสูบบุหรี่และสูดดมควันบุหรี่มือสอง
• หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

อาการ ผิด ปกติ หลัง คลอด แบบไหนที่ควรหาหมอ

หากพบว่ามีอาการผิดปกติหลังคลอดในลักษณะต่อไปนี้ ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างตรงจุด

• มีเลือดออกทางช่องคลอดที่มาเยอะจนชุ่มผ้าอนามัยภายใน 1 ชั่วโมง หรือมีลิ่มเลือดที่มีขนาดใหญ่กว่าลูกกอล์ฟ
• น้ำคาวปลาไม่ลดปริมาณลงและมีปริมาณมากขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเวลาผ่านไ
• แผลผ่าคลอดไม่หายหรือสมานตัวแม้จะผ่านไปสักระยะแล้วก็ตาม
• อาการบวมหรือแดงที่สัมผัสแล้วเจ็บที่ขาข้างใดข้างหนึ่ง
• น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็นผิดปกติ
• มีไข้สูงตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียส
• เจ็บหน้าอก หายใจติดขัดหรือหายใจถี่ ชัก
• อาเจียน
• ปวดศีรษะ สายตาพร่ามัว ที่รับประทานยาแล้วไม่ดีขึ้น
• อาการซึมเศร้าหรือวิตกกังวลหลังคลอดไม่หายไปหลังผ่านไปแล้ว 2 สัปดาห์ และกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันและการเลี้ยงดูเด็ก
• รู้สึกอยากทำร้ายตัวเองหรือเด็ก