การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น มีอะไรบ้าง

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น เป็นภาวะปกติที่เกิดขึ้นเมื่อลูกเข้าสู่ช่วงวัยรุ่น มักเริ่มต้นเมื่อลูกอายุประมาณ 8-14 ปี ไปจนถึงอายุ 18 หรือ 20 ต้น ๆ ช่วงวัยนี้เป็นช่วงรอยต่อจากเด็กไปเป็นผู้ใหญ่ คุณพ่อคุณแม่จึงควรดูแลอย่างเหมาะสม เช่น ดูแลให้ลูกได้รับสารอาหารที่หลากหลายและครบถ้วน เสริมสร้างความมั่นใจให้กับลูก สอนให้ลูกมีทัศนคติที่ดีต่อร่างกายตัวเอง สอนการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง เพื่อให้วัยรุ่นมีพัฒนาการทั้งทางร่างกาย อารมณ์ สติปัญญา และการเข้าสังคม อย่างไรก็ตาม หากคุณพ่อคุณแม่พบว่า ลูกวัยรุ่นมีปัญหาพัฒนาการทางร่างกาย ควรปรึกษาคุณหมอ เพื่อจะได้หาวิธีรักษา ซึ่งอาจช่วยให้วัยรุ่นมีพัฒนาการและการเติบโตที่เหมาะสมตามวัย

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น

ในช่วงนี้ลูกมีพัฒนาการทั้งภายนอกและภายในร่างกาย เนื่องจากระดับฮอร์โมนในร่างกายเพิ่มมากขึ้น ฮอร์โมนเพศหญิงได้แก่ เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสเตอโรน (Progesterone) ฮอร์โมนเพศชาย คือ เทสโทสเทอโรน (Testosterone) ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น เช่น น้ำหนักและส่วนสูงที่เพิ่มขึ้นแบบก้าวกระโดด ความแข็งแรงที่เพิ่มมากขึ้น เสียงแตกหนุ่ม การมีประจำเดือน ส่วนใหญ่แล้ว ผู้หญิงจะเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นก่อนผู้ชาย โดยการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นผู้ชายและผู้หญิงที่พบได้ อาจมีดังนี้

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นผู้ชาย

ส่วนใหญ่แล้ว ผู้ชายจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายตอนอายุประมาณ 9-16 ปี ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล แต่มักช้ากว่าผู้หญิงประมาณ 2 ปี การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นผู้ชายส่วนใหญ่ อาจมีดังนี้

• ร่างกายมีกล้ามเนื้อมากขึ้น บริเวณไหล่และสะโพกกว้าง คอหนาขึ้น
• โครงหน้าของผู้ชายในช่วงวัยรุ่นจะเปลี่ยนไป มีสันกรามที่ชัดมากขึ้น เริ่มเปลี่ยนจากเด็กผู้ชายไปเป็นผู้ชายมากขึ้น
• อาจเริ่มมีสิวบนใบหน้า โดยเฉพาะสิวอักเสบจากระดับฮอร์โมนในร่างกายที่เพิ่มขึ้น
• มีขนขึ้นทั่วร่างกาย เช่น แผงอก ใบหน้า รักแร้ แขนและขา อวัยวะเพศ
• เริ่มมีกลิ่นตัว เนื่องจากฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง จนอาจส่งผลให้ต่อมเหงื่อทำงานมากขึ้น
• เสียงอาจแตกหนุ่มเป็นเวลาหลายเดือนก่อนจะกลายเป็นเสียงที่ทุ้มมากขึ้น
• องคชาตและอัณฑะพัฒนาและใหญ่ขึ้นตามอายุ อวัยวะเพศเริ่มแข็งตัว และอาจมีน้ำหล่อลื่นและน้ำอสุจิหลั่งออกมาทั้งโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ บางครั้งอาจเกิดขึ้นในตอนที่กำลังนอนหลับ หรือที่เรียกว่า ฝันเปียก
• อาจสูงขึ้นปีละประมาณ 7-8 เซนติเมตร

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นผู้หญิง

ผู้หญิงเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายตอนอายุประมาณ 9 ปี ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล ส่วนใหญ่จะเข้าสู่วัยรุ่นเต็มตัวตอนอายุประมาณ 15 ปี การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นผู้หญิงส่วนใหญ่ อาจมีดังนี้

• บริเวณหัวนมและลานนมหรือปานนมใหญ่ขึ้น บางคนอาจมีขนาดหน้าอกสองข้างไม่เท่ากัน ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติ อาจใช้เวลาประมาณ 2 ปี หน้าอกของผู้หญิงจึงจะพัฒนาเต็มที่
• มีไขมันในร่างกายเพิ่มขึ้น และอาจมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากรูปร่างที่เปลี่ยนไปตามอายุในช่วงวัยรุ่นซึ่งอาจทำให้มีไขมันบริเวณต้นแขน ต้นขา ส่วนบนของหลังมากขึ้น สะโพกจะกลมขึ้นและเอวเริ่มคอดขึ้น
• เริ่มมีประจำเดือน ส่วนใหญ่อาจเริ่มตอนอายุ 12-13 ปี ทั้งนี้อาจเร็วหรือช้ากว่านี้ก็ได้ ประจำเดือนของวัยรุ่นหญิงในช่วงแรกอาจยังไม่มาอย่างสม่ำเสมอ บางคนอาจมีประจำเดือนทุกเดือน หรือบางคนอาจมีประจำเดือนทุก 2-3 เดือน
• เริ่มมีตกขาว ซึ่งเป็นของเหลวที่มีส่วนช่วยให้อวัยวะเพศชุ่มชื้น สะอาด และช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ
• เริ่มมีกลิ่นตัว เนื่องจากต่อมเหงื่อทำงานมากขึ้น
• อาจเริ่มมีสิวบนใบหน้าจากระดับฮอร์โมนที่เพิ่มขึ้นมากขึ้น
• มีขนขึ้นบริเวณอวัยวะเพศ และตามแขนและขา
• อาจสูงขึ้นปีละประมาณ 5-7.5 เซนติเมตร

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น ที่ผิดปกติ

การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่น ที่อาจเป็นสัญญาณของพัฒนาการผิดปกติ อาจมีดังนี้

ภาวะเข้าสู่วัยรุ่นก่อนวัย หรือภาวะเป็นหนุ่มสาวก่อนวัย

• เมื่อเด็กผู้ชายมีพัฒนาการเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นก่อนอายุ 9 ปี เช่น มีเสียงแตกหนุ่ม
• เมื่อเด็กผู้หญิงมีพัฒนาการเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นก่อนอายุ 8 ปี เช่น มีประจำเดือนแต่หน้าอกยังไม่มีการพัฒนา

วิธีวินิจฉัยภาวะการเข้าสู่วัยรุ่นก่อนวัยอาจทำได้โดยการตรวจเลือดเพื่อวัดระดับฮอร์โมน การเอกซเรย์มือเพื่อตรวจสอบความสูงที่เป็นไปได้เมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ การอัลตราซาวด์ การสแกนด้วยเครื่องตรวจแม่เหล็กไฟฟ้า หรือเอ็มอาร์ไอ (Magnetic Resonance Imaging หรือ MRI) ตามข้อบ่งชี้ วิธีเหล่านี้อาจช่วยให้คุณหมอตรวจพบความผิดปกติอื่น ๆ ภายในร่างกายด้วย เช่น เนื้องอก หากพบว่ามีภาวะเข้าสู่วัยรุ่นก่อนวัยอาจต้องรักษาด้วยการกินยาดลดระดับฮอร์โมน เป็นต้น อย่างไรก็ตาม วิธีรักษานี้อาจใช้เมื่อเกิดปัญหาด้านอารมณ์และด้านร่างกายจนกระทบการใช้ชีวิตประจำวันเท่านั้น

ภาวะเข้าสู่วัยรุ่นล่าช้า หรือภาวะเป็นหนุ่มสาวช้า

• เมื่อเด็กผู้ชายยังไม่มีพัฒนาการของลูกอัณฑะเมื่อมีอายุ 14 ปี
• เมื่อเด็กผู้หญิงยังไม่มีพัฒนาการของหน้าอกเมื่อมีอายุ 13 ปี หรืออาจมีหน้าอกแล้ว แต่ยังไม่มีประจำเดือนเมื่อมีอายุ 15 ปี

วิธีวินิจฉัยภาวะการเข้าสู่วัยรุ่นล่าช้าอาจทำได้โดยการตรวจเลือดเพื่อวัดระดับฮอร์โมน การเอกซเรย์มือเพื่อตรวจสอบความสูงที่เป็นไปได้เมื่อโตเป็นผู้ใหญ่ การอัลตราซาวด์ การสแกนด้วยเครื่องตรวจแม่เหล็กไฟฟ้า หรือเอ็มอาร์ไอ (Magnetic Resonance Imaging หรือ MRI) หากพบปัญหาที่เกิดขึ้นกับต่อมหรืออวัยวะภายในร่างกาย คุณหมอจะได้รักษาด้วยวิธีที่เหมาะสมต่อไป วิธีรักษาภาวะเข้าสู่วัยรุ่นล่าช้าที่นิยมใช้ เช่น การกินยาเพิ่มระดับฮอร์โมน เพื่อปรับการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกายให้เป็นปกติ อย่างไรก็ตาม การรักษาภาวะนี้อาจใช้เมื่อเกิดปัญหาจนกระทบการใช้ชีวิตประจำวันเท่านั้น

การดูแลวัยรุ่นในช่วงที่ร่างกายเปลี่ยนแปลง

การดูแลสุขภาพกายและจิตใจของลูกให้ดีในช่วงที่ลูกกำลังเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นและมีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและจิตใจด้วยวิธีการดังต่อไปนี้ อาจช่วยส่งเสริมให้ลูกวัยรุ่นเติบโตอย่างสมวัย และอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดปัญหาด้านพัฒนาการได้