โรคกระเพาะ สาเหตุ อาการ และวิธีการรักษา

โรคกระเพาะ เป็นการอักเสบของเยื่อบุกระเพาะอาหารซึ่งเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น การติดเชื้อแบคทีเรีย การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกินขนาด การรับประทานยาแก้ปวดเป็นประจำ รักษาได้ด้วยการรับประทานยา ควบคู่กับการดูแลตัวเองด้วยการรับประทานอาหารให้ตรงเวลา หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด และงดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

คำจำกัดความ

โรคกระเพาะ คืออะไร

โรคกระเพาะหรือโรคกระเพาะอาหารอักเสบ (Gastritis) เป็นการอักเสบของเยื่อบุกระเพาะอาหาร

มีทั้งชนิดเฉียบพลันและเรื้อรัง โดยอัตราของผู้ป่วยโรคกระเพาะแบบเฉียบพลันมักพบประมาณ 8 คนจาก 1,000 คน ในขณะที่ผู้ป่วยโรคกระเพาะแบบเรื้อรังพบ 2 คนจาก 10,000 คน

อาการ

อาการของ โรคกระเพาะ

อาการที่พบได้เมื่อเป็นโรคกระเพาะ ได้แก่

• ปวดท้อง
• แน่นท้อง ท้องอืด
• อาหารไม่ย่อย
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ไม่อยากอาหาร
• เรอหรือผายลมบ่อยกว่าปกติ

นอกจากนี้ หากปล่อยโรคกระเพาะไว้โดยไม่รักษา อาจเสี่ยงเกิดอาการแทรกซ้อนต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

สาเหตุ

สาเหตุของ โรคกระเพาะ

โรคกระเพาะมีสาเหตุมาจากการที่เยื่อบุกระเพาะอาหารมีความต้านทานต่อกรดในกระเพาะอาหารลดลงหรือได้รับความเสียหาย เนื่องจากปัจจัยต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

• การติดเชื้อแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร (Helicobacter Pylori)
• การรับประทานยาแก้ปวดติดต่อกันเป็นเวลานาน เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) หรือนาพรอกเซน โซเดียม (Naproxen Sodium)
• การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกินขนาด
• ความเครียด
• ภาวะภูมิแพ้ตัวเอง อาจทำให้เซลล์ที่สร้างเยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย
• เยื่อบุกระเพาะอาหารบางลงเมื่ออายุมากขึ้น
• น้ำดีไหลย้อนกลับเข้าไปในกระเพาะอาหาร
• การฉายรังสีหรือรับยาเคมีบำบัดเพื่อรักษาโรคมะเร็ง

เมื่อไรควรไปพบคุณหมอ

โดยทั่วไป โรคกระเพาะจะเกิดขึ้นแบบเฉียบพลันและหายไปเองภายใน 1-2 สัปดาห์ ดังนั้น หากมีอาการของโรคกระเพาะ อาจดูแลตัวเองในเบื้องต้นแล้วรอดูอาการ แต่หากมีอาการป่วยในลักษณะต่อไปนี้ ควรรีบไปพบคุณหมอ

• อาเจียนเป็นเลือด
• พบเลือดในอุจจาระ หรืออุจจาระเป็นสีดำ
• ปวดท้องในระดับรุนแรง
• หมดแรง คล้ายมีภาวะโลหิตจาง
• น้ำหนักลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ
• กลืนอาหารได้ลำบาก
• อาการไม่ทุเลาลงหลังรับประทานยา

การวินิจฉัยและการรักษาโรค

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษากับแพทย์ทุกครั้ง เพื่อรับทราบข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยโรคกระเพาะ

เมื่อไปพบคุณหมอด้วยโรคกระเพาะ หรือมีอาการของโรคกระเพาะ คุณหมอจะวินิจฉัยโรคด้วยการสอบถามอาการร่วมกับการตรวจดังต่อไปนี้

• ตรวจระบบทางเดินอาหารผ่านการทดสอบทางลมหายใจ เป็นการตรวจหาเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร ด้วยการให้คนไข้บริโภคแคปซูลหรือของเหลวที่ผสมสารยูเรียไว้แล้วเป่าลมใส่ถุง หากมีการติดเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร ระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในถุงจะเพิ่มขึ้น เพราะเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไรมีคุณสมบัติเปลี่ยนยูเรียเป็นคาร์บอนไดออกไซด์
• ตรวจเลือด หรือการเจาะเอาตัวอย่างเลือดไปตรวจในห้องปฏิบัติการ เพื่อหาแอนติบอดีที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อต่อสู้กับเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร
• ตรวจอุจจาระ เป็นการตรวจหาเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไรในตัวอย่างอุจจาระ
• ตรวจระบบทางเดินอาหารส่วนต้นด้วยการเอกซเรย์ เพื่อมองหาความผิดปกติในระบบทางเดินอาหาร ทั้งนี้ ก่อนการตรวจ คุณหมอจะให้คนไข้กลืนธาตุแบเรียม (Barium) เพราะแบเรียมมีคุณสมบัติช่วยให้มองเห็นภายในระบบทางเดินอาหารชัดเจนขึ้น
• ตรวจทางเดินอาหารด้วยการส่องกล้อง โดยคุณหมอจะสอดกล้องเข้าทางปากของคนไข้ เพื่อตรวจดูสัญญาณของการอักเสบในกระเพาะอาหาร

การรักษาโรคกระเพาะ

หลังวินิจฉัยว่าเป็นโรคกระเพาะ คุณหมอจะจ่ายยาดังต่อไปนี้

• ยาต้านแบคทีเรีย เช่น คลาริโทรมัยซิน (Clarithromycin) อะม็อกซีซิลลีน (Amoxicillin) เพื่อกำจัดแบคทีเรียเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไรในกระเพาะอาหาร
• ยายับยั้งการหลั่งกรด มีฤทธิ์ลดกรดในท้อง ช่วยบรรเทาอาการปวดและแน่นท้อง และส่งเสริมการฟื้นฟูตัวเองของกระเพาะอาหาร ทั้งนี้ ยาลดกรดที่คุณหมอจ่ายให้อาจเป็นยากลุ่มโปรตอน ปั๊ม อินฮิบิเตอร์ (Proton Pump Inhibitors) เช่น แลนโซพราโซล (Lansoprazole) ราบีพราโซล (Rabeprazole) หรือยาในกลุ่มเอซิด บล็อกเกอร์ (Acid Blockers) อย่าง ฟาโมทิดีน (Famotidine) และไซเมทิดีน (Cimetidine)
• ยาลดกรด เช่น แคลเซียมคาร์บอเนต (Calcium Carbonate) ซึ่งช่วยปรับสภาพความเป็นกรดภายในกระเพาะอาหารให้มีความเป็นกลางมากขึ้น และช่วยบรรเทาการอักเสบภายในกระเพาะอาหารได้ อย่างไรก็ตาม ยาตัวนี้หรือยาในกลุ่มเดียวกัน มีผลข้างเคียงคือทำให้ท้องผูกหรือท้องร่วงได้

การปรับไลฟ์สไตล์และดูแลตัวเอง

การปรับไลฟ์สไตล์และดูแลตัวเอง เพื่อป้องกันหรือบรรเทาอาการของ โรคกระเพาะ สามารถทำได้ด้วยวิธีการต่อไปนี้

• รับประทานอาหารให้ตรงเวลา ทุกมื้อ
• หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด หรือมันจัด รวมถึงงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ชา กาแฟ น้ำอัดลม เพราะทำให้กระเพาะอาหารระคายเคืองได้
• หลีกเลี่ยงการรับประทานยาแก้ปวดบ่อย ๆ
• ผ่อนคลายความเครียดด้วยวิธีต่าง ๆ
• ไม่นอนทันทีหลังจากรับประทานอาหารเสร็จ ควรเว้นระยะอย่างน้อย 3 ชั่วโมง
• ล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหาร เพื่อลดความเสี่ยงติดเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร