ภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

ภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema) เป็นภาวะระยาวที่เกิดจากการอุดตันของน้ำเหลือง (น้ำเหลืองไม่่สามารถระบายออกได้) ส่งผลให้เกิดอาการบวมน้ำ โดยส่วนใหญ่มักพบบริเวณ แขนทั้ง 2 ข้าง หรือ ขาทั้ง 2 ข้าง อาจได้รับผลกระทบ ในผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการบวมที่ศีรษะ อวัยวะเพศ หน้าอก เป็นต้น 

คำจำกัดความ

ภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema) คืออะไร

ภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema) เป็นภาวะระยาวที่เกิดจากการอุดตันของน้ำเหลือง (น้ำเหลืองไม่สามารถระบายออกได้) ส่งผลให้เกิดอาการบวมน้ำ โดยส่วนใหญ่มักพบในบริเวณ แขนทั้ง 2 ข้าง หรือ ขาทั้ง 2 ข้าง ในผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการบวมที่ศีรษะ อวัยวะเพศ หน้าอก เป็นต้น 

อย่างไรก็ตาม ภาวะบวมน้ำเหลืองไม่สามารถรักษาให้หายขาด แต่สามารถบรรเทาควบคุมอาการได้

พบได้บ่อยเพียงใด

ภาวะบวมน้ำเหลืองมักพบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 34 ปี ขึ้นไป รวมถึงในผู้ที่อยู่ในภาวะอ้วน มีน้ำหนักเกิน โรคไขข้ออักเสบ หรือโรคสะเก็ดเงิน เป็นต้น 

อาการ

อาการของภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

อาการของภาวะบวมน้ำเหลือง มักเกิดขึ้นที่บริเวณแขนและขา โดยมีลักษณะอาการที่แตกต่างกัน ดังต่อไปนี้ 

• มีอาการบวมและรู้สึกหนักบริเวณแขนและขา
• มีอาการปวด รู้สึกตึงหรือผิวบริเวณที่มีอาการแข็ง 
• ปวดเมื่อย ไม่สบายตัว
• เคลื่อนไหวลำบาก 

ควรไปพบหมอเมื่อใด

หากคุณมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการใด ๆ ตามที่ระบุข้างต้น หรือมีคำถาม โปรดปรึกษาแพทย์ ร่างกายของแต่ละบุคคลมีการตอบสนองแตกต่างกัน ทางที่ดีที่สุดให้ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับวิธีรักษาที่ดีที่สุดตามสถานการณ์ของคุณ

สาเหตุ

สาเหตุของภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

ภาวะบวมน้ำเหลืองเป็นภาวะที่หายาก โดยเกิดจากความผิดปกติของต่อมน้ำเหลือง เช่น การติดเชื้อ การฉายรังสีจากโรคมะเร็ง การผ่าตัด มักได้รับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมที่เกิดจากความผิดปกติของพัฒนาการท่อน้ำเหลือง โดยแบ่งเป็นสาเหตุหลัก ๆ ดังต่อไปนี้ 

• โรคมิลรอย  (Milroy’s Disease) เป็นความผิดปกติของต่อมน้ำเหลืองตั้งแต่ในวันเด็ก
• โรคเมฮ์ (Meige Disease) มักพบภาวะบวมน้ำเหลืองในช่วงวัยแรกรุ่นหรืออยู่ในภาวะตั้งครรภ์ แต่ในบางกรณีอาจเกิดหลังอายุ 35 ปี 
• ภาวะบวมน้ำเหลืองในช่วงหลัง (Lymphedema Tarda) อาการนี้ไม่ได้พบบ่อยนัก มักพบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 35 ปี 

การวินิจฉัยและการรักษา

ข้อมูลในที่นี้ไม่มีเจตนาให้ใช้ทดแทนคำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้งเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

การวินิจฉัยภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

ในเบื้องต้นแพทย์จะสอบถามประวัติและอาการของผู้ป่วย เช่น เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุของอาการบวม โดยใช้วิธีดังต่อไปนี้ 

• การวินิจฉัยด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging : MRI)
• การตรวจด้วยเครื่องเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ (Computerized Tomography Scan : CT Scan) 
• การสแกนอัลตราซาวด์ที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูง (Doppler Ultrasound)
• การฉีดสีประเมินการอุดตันของระบบน้ำเหลือง (Lymphoscintigraphy)

การรักษาภาวะบวมน้ำเหลือง

ในปัจจุบันยังไม่มีวิธีการรักษาภาวะบวมน้ำเหลืองให้หายขาด วิธีการรักษาจึงมุ่งเน้นในการบรรเทาอาการเจ็บปวด และลดอาการบวม 

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตัวเอง

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตัวเองเพื่อลดความเสี่ยงของภาวะบวมน้ำเหลือง (Lymphedema)

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตัวเองเพื่อลดความเสี่ยงของภาวะบวมน้ำเหลือง มีดังนี้

• หลีกเลี่ยงการได้รับบาดเจ็บบริเวณแขนและขา ป้องกันตัวเองจากของมีคม การได้รับบาดเจ็บ
• ผู้ป่วยที่เป็นโรคมะเร็ง ควรออกกำลังกายและยืดกล้ามเนื้อ หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่หนัก ๆ
• หลีกเลี่ยงการสวมใส่เสื้อผ้าที่รัดรูป
• รักษาสุขอนามัย โดยเฉพาะบริเวณแขนและขา การดูแลผิวและเล็บ เป็นต้น