การคุมกำเนิดเป็นการป้องกันตั้งครรภ์หรือการขัดขวางการตั้งครรภ์ คือ การวางแผนครอบครัววิธีหนึ่ง ช่วยในการกำหนดจำนวนบุตรที่ต้องการ วางแผนการเตรียมความพร้อมก่อนการมีลูก โดยการคุมกำเนิดทำได้หลายวิธี แต่หากต้องการให้การคุมกำเนิดนั้นมีประสิทธิภาพมากที่สุด สำหรับผู้ที่ไม่ต้องการมีบุตร การทำหมัน ถือเป็นทางเลือกที่ดีที่สุด สามารถทำได้ทั้งการทำหมันหญิงและทำหมันชาย
[embed-health-tool-ovulation]
วิธีคุมกำเนิด
การคุมกำเนิดมีอยู่หลายวิธี แต่ที่คุ้นเคยและใช้กันมาก ๆ คือ ถุงยางอนามัย มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดถึง 98% หากใช้อย่างถูกวิธี ซึ่งมีทั้งถุงยางอนามัยชายและถุงยางอนามัยหญิง การใช้ถุงยางอนามัยยังช่วยเรื่องการป้องกันโรคได้อีกด้วย ส่วนการคุมกำเนิดอื่น ๆ ได้แก่
- คุมกำเนิดด้วยวิธีธรรมชาติ ใช้การตกไข่และการมีประจำเดือนมาช่วยในการกำหนดวันปลอดภัยที่จะมีเพศสัมพันธ์ โดยนับช่วงเวลา 7 วัน ก่อนประจำเดือนมาวันแรก และ 7 วัน หลังจากวันแรกที่ประจำเดือนมา แต่วิธีนี้อาจเกิดการคลาดเคลื่อนได้มากกว่าวิธีอื่น ๆ เพราะวันไข่ตกของผู้หญิงแต่ละคนจะไม่เท่ากัน
- คุมกำเนิดใช้ฮอร์โมน เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน ยาฉีดคุมกำเนิด ยาฝังคุมกำเนิด หรือการใช้ห่วงอนามัย
- คุมกำเนิดถาวร ทำหมันหญิงและทำหมันชาย
ทำหมันหญิงและทำหมันชาย ทำได้อย่างไร
การทำหมันเป็นวิธีคุมกำเนิดสำหรับครอบครัวที่ไม่ต้องการมีบุตรหรือมีบุตรเพียงพอแล้ว สามารถทำได้ทั้งการทำหมันหญิงและทำหมันชาย
วิธีทำหมันชาย
การทำหมันชายง่ายกว่าการทำหมันหญิง สามารถทำได้ทั้งในคลินิก หน่วยรถพยาบาลเคลื่อนที่ ศูนย์บริการสาธารณสุข และโรงพยาบาล โดยมีวิธีการทำหมันชาย ดังนี้
- แพทย์จะใช้ยาชาเฉพาะที่ฉีดตรงบริเวณถุงอัณฑะเหมือนท่ออสุจิผ่าน
- จากนั้นใช้มีดกรีดเป็นแผลเล็กน้อยประมาณ 1 เซนติเมตร นำเอาท่ออสุจิมาผูกหรือตัดตามวิธีการของแพทย์
- อาจใช้วิธีการตัดที่ปลอดภัยกว่าผูก แล้วเย็บด้วยไหมละลาย จึงไม่จำเป็นต้องเสียเวลากลับมาตัดไหม
การดูแลหลังทำหมันชาย
- พยายามไม่ให้แผลถูกระทบกระเทือนภายหลังทำ 24 – 48 ชั่วโมง
- ไม่ควรขี่จักรยานหรือมอเตอร์ไซค์
- ควรสวมกางเกงชั้นในรัดเอาไว้
- ดูแลแผลไม่ให้ถูกน้ำ 2-3 วัน
- หมั่นสังเกตความผิดปกติที่ต้องพบแพทย์ เช่น มีเลือดออกหรือบวม
ภายหลังจากการทำหมันจะยังมีตัวอสุจิส่วนค้างอยู่ในถุงอสุจิ หรือบางกรณีมีท่ออสุจิหลายท่อ จึงต้องคุมกำเนิดโดยวิธีชั่วคราวไปอีกระยะหนึ่งประมาณ 1 – 3 เดือน
วิธีทำหมันหญิง
การผ่าตัดทำหมันหญิงสามารถทำได้ 2 ระยะ ได้แก่
- ระยะหลังคลอด ภายใน 24 – 48 ชั่วโมงหลังคลอด หรือทำร่วมกับการผ่าตัดคลอด : ระยะนี้เหมาะในการทำหมัน เพราะมดลูกอยู่สูง โดยผ่าตัดเปิดหน้าท้องเพียงเล็กน้อยประมาณ 2.5 เซนติเมตร เพื่อผูกและตัดท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง ใช้เวลาในการทำผ่าตัด 10-15 นาที ก็ทำหมันสำเร็จ
- ระยะปกติ หรือหมันแห้ง : ต้องผ่านการตรวจสุขภาพก่อน โดยแพทย์จะนัดผ่าตัดทำหมันด้วยวิธีการผ่าตัดเหมือนกับการทำหมันหลังคลอด
การดูแลหลังทำหมันหญิง
- การตัดไหมจะทำหลังผ่าตัดทำหมันหญิง 7 วัน ระหว่างนั้นห้ามเปิดแผล
- ระวังไม่ให้แผลผ่าตัดถูกน้ำ เพื่อลดความเสี่ยงแผลติดเชื้อและเกิดอักเสบ
- ให้เช็ดตัวแทนการอาบน้ำจนกว่าจะตัดไหม
งดการมีเพศสัมพันธ์ประมาณ 1 เดือนครึ่งถึง 2 เดือน ป้องกันการติดเชื้อภายในโพรงมดลูก
