เบาหวาน คือ โรคที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินกว่า 180-200 มิลลิกรัม/เดซิลิตร โดยอาจมีสาเหตุมาจากการที่ร่างกายผลิตอินซูลินไม่เพียงพอ หรือมีภาวะดื้ออินซูลิน ที่ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถนำน้ำตาลในเลือดมาใช้เป็นพลังงานได้เต็มที่ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการมือและเท้าบวม และส่งผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวและการใช้ชีวิตประจำวัน ดังนั้น จึงควรศึกษาวิธีการรักษาและการป้องกันอาการมือบวมเนื่องจากโรคเบาหวาน
[embed-health-tool-bmi]
ทำไมมือ บวม เมื่อเป็นเบาหวาน
สาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยเบาหวานมีอาการมือบวม เกิดจากการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดี ซึ่งอาจมาจากหลาย ๆ ปัจจัย เช่น ใช้ยารักษาเบาหวานไม่ถูกต้อง ไม่ควบคุมอาหาร ไม่เข้ารับการรักษาเบาหวาน ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงมากเกินไป จนทำลายเส้นประสาทในบริเวณมือและแขน โดยอาจสังเกตได้จากอาการเหน็บชา มือบวม และปวดบริเวณมือและแขน
นอกจากนี้ อาการมือบวมในผู้ป่วยเบาหวานอาจเกิดจากการที่เลือดไหลเวียนไปหล่อเลี้ยงที่บริเวณมือไม่เพียงพอ จนส่งผลให้หลอดเลือดเสียหาย และมีอาการมือบวม มือชา หากมีแผลบริเวณแขนหรือมือ ก็อาจส่งผลให้แผลหายช้า เสี่ยงต่อการติดเชื้อ ที่อาจทำให้แผลเน่าและเนื้อเยื่อตายได้
ผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ เช่น เท้าบวม การมองเห็นเปลี่ยนแปลง อัมพาตครึ่งซีก ดังนั้น เพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบหรือภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน จึงควรดูแลสุขภาพตนเองให้ดี เข้ารับการตรวจสุขภาพ ตรวจเช็คระดับน้ำตาลในเลือด และปฏิบัติตามคำแนะนำของคุณหมอ
การรักษาอาการมือบวมจากเบาหวาน
การรักษาอาการมือบวมจากเบาหวาน อาจทำได้ดังนี้
- ยาแก้ปวด เช่น อะเซตามิโนเฟน (Acetaminophen) หรือ พาราเซตามอล ที่รู้จักกันดี เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการปวดจากมือบวม (ควรหลีกเลี่ยงยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs เช่น ไอบูโพเฟน เนื่องจากหากรับประทานติดต่อกัน หรือ บ่อยครั้ง อาจทำให้ไตวายได้)
- ยาคลายกังวล/ต้านเศร้า เช่น อะมิทริปไทลีน (Amitriptyline) นอร์ทริปไทลีน (Nortriptyline) เดซิพรามีน (Desipramine) เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการปวดเส้นประสาทในระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง อย่างไรก็ตาม ยาเหล่านี้อาจส่งผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการท้องผูก ปากแห้ง ง่วงนอน ไม่มีสมาธิ วิงเวียนศีรษะ ได้
- ควบคุมเบาหวานให้ดี โดยพยามปรับพฤติกรรมสุขภาพ ร่วมกับการรักษาทางการแพทย์ ได้แก่
- ยารักษาเบาหวาน ในปัจจุบันมียาที่ออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดหลายชนิด ซึ่งออกฤทธิ์ที่หลาย ๆ กลไล เพื่อช่วยในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เช่น ยาเมตฟอร์มิน (Metformin) ดีพีพี-4 อินฮิบิเตอร์ (DPP-4 inhibitors) ยากลุ่มเอสจีแอลทีทู อินฮิบิเตอร์ (SGLT2 inhibitors) ฯลฯ
- ยาฉีดอินซูลิน ยาฉีดอินซูลินสังเคราะห์จะออกฤทธิ์เสมือนกับฮอร์โมนอินซูลินที่ตับอ่นอผลิตเอง จึงช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมได้ ทั้งนี้ควรใช้ยาตามคำแนะนำของคุณหมอ เนื่องจากอินซูลินแต่ละชนิดมีการออกฤทธิ์ที่แตกต่างกัน
วิธีป้องกันมือบวมจากโรคเบาหวาน
วิธีป้องกันมือบวมจากโรคเบาหวาน มีดังนี้
- ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์เหมาะสมด้วยการหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีน้ำตาลสูงและไขมันสูง เช่น อาหารแปรรูป ขนมหวาน น้ำผลไม้ ของทอด ควรเลือกรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เช่น ผัก ผลไม้ที่มีดัชนีน้ำตาลต่ำ ธัญพืชไม่ขัดสี เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน
- ออกกำลังกายเป็นประจำ อย่างน้อย 30 นาที 5 วัน/สัปดาห์ นอกจากจะช่วยเผาผลาญพลังงานส่วนเกิน และ ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงโดยรวมแล้ว ยังช่วยกระตุ้นให้ร่างกายตอบสนองต่ออินซูลินดีขึ้นอีกด้วย
- เลิกสูบบุหรี่ เพราะบุหรี่มีสารพิษที่อาจทำลายหลอดเลือด ลดการไหลเวียนของเลือดไปยังบริเวณมือ แขน และส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้
- หากสังเกตว่ามีอาการปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำมาก ตาพร่ามัว มือชา ควรรีบไปพบคุณหมอโดยเร็วเพราะอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคเบาหวานที่ควบคุมได้ไม่ดี
- เข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี
- หมั่นตรวจระดับน้ำตาลในเลือดด้วยตนเองและจดบันทึก เพื่อเป็นข้อมูลให้คุณหมอทราบ และ ยังช่วยให้ผู้่ป่วยทราบถึงระดับน้ำตาลของตนเองจริง ๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งจะช่วยให้คุณหมอและตัวผู้ป่วยเองสามารถปรับแผนการรักษาให้เหมาะสมได้ดียิ่งขึ้น
