โรคเลือด (Blood Disorders)

คำจำกัดความ

โรคเลือดคืออะไร

เลือดของคุณประกอบด้วยส่วนประกอบหลักสองประการ คือ ของเหลวและของแข็ง ส่วนที่เป็นของเหลว ซึ่งเรียกโดยทั่วไปว่าพลาสมา (Plasma) มีส่วนประกอบของน้ำ เกลือ และโปรตีน ส่วนที่เป็นของแข็งของเลือดประกอบด้วยเซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด

โรคเลือด (Blood disorder) ซึ่งเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ความผิดปกติของเม็ดเลือดแดง (Hematologic Disorder) เป็นความผิดปกติที่ส่งผลต่อจำนวนของเม็ดเลือด รวมทั้งการทำงานของส่วนที่เป็นของแข็งของเลือด

โรคเลือดบางประการลดจำนวนของเซลล์เม็ดเลือด ซึ่งได้แก่

• โรคโลหิตจาง (Anemia) เซลล์เม็ดเลือดแดงมีจำนวนลดลง
• เม็ดเลือดขาวต่ำ (Leukopenia) เซลล์เม็ดเลือดขาวมีจำนวนลดลง
• เกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia) เกล็ดเลือดมีจำนวนลดลง

โรคเลือดบางชนิดเพิ่มจำนวนของเซลล์เม็ดเลือด ซึ่งได้แก่

• ภาวะเลือดข้น (Erythrocytosis) เซลล์เม็ดเลือดแดงมีจำนวนมากขึ้น
• ภาวะเม็ดเลือดขาวสูง (Leukocytosis)เซลล์เม็ดเลือดขาวมีจำนวนมากขึ้น
• ภาวะเกล็ดเลือดมาก หรือเกล็ดเลือดสูง (Thrombocythemia) เกล็ดเลือดมีจำนวนมากขึ้น

โรคเลือดอื่น ๆ อาจส่งผลต่อโปรตีนในเซลล์เม็ดเลือดหรือพลาสมา ทำให้เกิดการลดลงในระบบการแข็งตัวของเลือดและระบบภูมิคุ้มกัน

พบได้บ่อยเพียงใด

โรคเลือดค่อนข้างพบได้ทั่วไป โรคนี้สามารถส่งผลต่อผู้ป่วยได้ในทุกช่วงอายุและเพศ สามารถจัดการได้โดยลดความเสี่ยง โปรดปรึกษาแพทย์สำหรับข้อมูลเพิ่มเติม

อาการ

อาการของโรคเลือดเป็นอย่างไร

อาการที่เกิดจากเลือดผิดปกติ ได้แก่

• อ่อนเพลีย หมดแรง หรือหายใจลำบาก
• มีไข้
• ปวดศีรษะ
• หน้าแดง
• เลือดข้นมากขึ้น
• เลือดแข็งตัวมากเกินไป
• เวียนศีรษะ
• ตัวซีด
• มีจุดเลือดที่ผิวหนัง (Petechiae)
• กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• หัวใจเต้นเร็ว
• การติดเชื้อเรื้อรัง
• มีแผลหรืออาการปวดที่รักษาไม่หายหรือหายช้า
• เลือดออกไม่หยุดหลังจากเป็นแผลหรือได้รับบาดเจ็บ
• ผิวหนังเป็นแผลได้ง่าย

โดยทั่วไปแล้ว โรคเลือดสามารถทำให้เกิดเลือดออกมากได้ ในกรณีดังต่อไปนี้

• เลือดกำเดาไหล
• หัตถการทางทันตกรรม
• เลือดประจำเดือน
• การคลอดบุตร
• อาการฟันหลุดในเด็ก

อาจมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการที่ไม่ได้ระบุไว้ข้างต้น หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการต่างๆ โปรดปรึกษาแพทย์

ควรไปพบหมอเมื่อใด

หากคุณมีสิ่งบ่งชี้หรืออาการใดๆ ตามที่ระบุข้างต้น หรือมีคำถาม โปรดปรึกษาแพทย์ ร่างกายของแต่ละบุคคลมีการตอบสนองแตกต่างกัน ทางที่ดีที่สุดให้ปรึกษาแพทย์ เกี่ยวกับวิธีรักษาที่ดีที่สุด ตามสถานการณ์ของคุณ

สาเหตุ

สาเหตุของโรคเลือด

โรคเลือดมีสาเหตุบางประการ ได้แก่

กรรมพันธุ์

โรคเลือดสามารถถ่ายทอดได้ในครอบครัว หมายความว่าหากพ่อแม่หรือพี่น้องของคุณเป็นโรคเลือด คุณมีโอกาสที่จะเกิดโรคนี้ได้

ผลของโรค

ตัวอย่างเช่น ภาวะเม็ดเลือดแดงข้น (Polycythemia vera) ซึ่งเป็นภาวะทางพันธุกรรมประเภทหนึ่ง สามารถทำให้ร่างกายของคุณสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดงในปริมาณมากเกินไปได้ หรือหากคุณเป็นโรคภูมิต้านตนเอง (Autoimmune disease) เช่น โรคลูปัส (Lupus) ระบบภูมิคุ้มกันของคุณอาจทำลายเกล็ดเลือดของคุณเอง ซึ่งทำให้เลือดไม่หยุดไหล เมื่อเป็นแผลหรือได้รับบาดเจ็บ

การติดเชื้อ

การติดเชื้อบางชนิดสามารถลดจำนวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวในเลือดได้ การติดเชื้ออื่นๆ ยังอาจเพิ่มการสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวได้อีกด้วย

การขาดสารอาหาร

ความผิดปกติเกี่ยวกับการดูดซึมธาตุเหล็ก สามารถทำให้เกิดโรคเลือดได้ เนื่องจากร่างกายของคุณ ไม่สามารถสังเคราะห์เซลล์เม็ดเลือดแดงได้อย่างเพียงพอ

ปัจจัยเสี่ยง

ปัจจัยเพิ่มความเสี่ยงของโรคเลือด

มีเหตุผลบางประการที่ทำให้คุณมีความเสี่ยงของการเป็นโรคเลือดเพิ่มมากขึ้น เช่น

• การกินอาหารไม่เหมาะสม (อาหารไม่ดีหรืออาหารที่มีไขมันมาก)
• โรคอ้วน
• การสูบบุหรี่
• การติดเชื้อที่รุนแรง
• ลำไส้ผิดปกติ โรคเรื้อรัง
• ประจำเดือนหรือการตั้งครรภ์
• อายุที่มากขึ้น
• มีการออกกำลังกายที่ใช้แรงมาก
• ขาดการออกกำลังกาย

การวินิจฉัยโรค

การวินิจฉัยโรคเลือดทำอย่างไร

เพื่อตรวจหาความผิดปกติเกี่ยวกับเลือด แพทย์สามารถแนะนำการทดสอบดังต่อไปนี้

• การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (Complete Blood Count: CBC)

เป็นการทดสอบที่พบได้มากที่สุด สำหรับการตรวจหาความผิดปกติของเลือด การตรวจ CBC เป็นการประเมินส่วนประกอบเกี่ยวกับเซลล์ทั้งหมด (เซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด) ในเลือด

เครื่องมืออัตโนมัติสามารถทำการทดสอบนี้ได้ภายในเวลาน้อยกว่า 1 นาที โดยใช้ตัวอย่างเลือดในปริมาณเล็กน้อย การตรวจ CBC จะมีการตรวจเสริมในบางกรณี ด้วยการตรวจเซลล์เม็ดเลือดโดยกล้องจุลทรรศน์

• อัตราการสร้างเม็ดเลือดแดง (Reticulocyte count)

เป็นการวัดจำนวนเซลล์เม็ดเลือดแดงที่สร้างขึ้นใหม่ (reticulocytes) ในปริมาณเลือดเฉพาะ จำนวนเซลล์เม็ดเลือดแดงที่สร้างขึ้นใหม่ มักคิดเป็นร้อยละ 1 ของจำนวนเซลล์เม็ดเลือดแดงทั้งหมด

หากร่างกายต้องการเซลล์เม็ดเลือดแดงเพิ่มมากขึ้น เช่น เมื่อมีภาวะโลหิตจาง (Anemia) ไขกระดูกมักมีการตอบสนอง โดยการสังเคราะห์เซลล์เม็ดเลือดแดงขึ้นใหม่ ดังนั้น อัตราเซลล์เม็ดเลือดแดงที่สร้างขึ้นใหม่ จึงเป็นการวัดประสิทธิภาพของไขกระดูกในการสังเคราะห์เซลล์เม็ดเลือดแดงที่สร้างขึ้นใหม่

• การทดสอบเซลล์เม็ดเลือดพิเศษ

แพทย์สามารถวัดสัดส่วนของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดที่แตกต่างกัน และความสามารถของเซลล์เม็ดเลือดขาว ในการต้านการติดเชื้อ การทดสอบเหล่านี้ส่วนใหญ่ดำเนินการกับตัวอย่างเลือด แต่การทดสอบบางประการต้องใช้ตัวอย่างจากไขกระดูก

• การทดสอบการแข็งตัวของเลือด

ประกอบด้วยการทดสอบหลายประเภท การทดสอบบางประเภทเป็นการหาจำนวนเกล็ดเลือดในเลือด เกล็ดเลือดทำหน้าที่ควบคุมการไหลของเลือด ในบางครั้งแพทย์จำเป็นต้องทดสอบว่าเกล็ดเลือดทำหน้าที่ได้ดีเพียงใด การทดสอบอื่น ๆ สามารถวัดการทำงานโดยรวมของโปรตีนชนิดต่างๆ ที่จำเป็นต่อการแข็งตัวของเลือด

• การวัดค่าโปรตีนและสารต่าง ๆ

การทดสอบเหล่านี้ดำเนินการโดยใช้ตัวอย่างปัสสาวะ ปัสสาวะมีส่วนประกอบของโปรตีนในปริมาณน้อยมาก จากการตรวจวัดค่าโปรตีนเหล่านี้ แพทย์สามารถตรวจหาความผิดปกติในปริมาณหรือโครงสร้างของโปรตีนได้

การรักษาและการจัดการ

การรักษาโรคเลือด

โดยปกติแล้ว แพทย์แนะนำการรักษาร่วมกันเพื่อช่วยรักษาภาวะเลือดผิดปกติ หากอาการของคุณไม่รุนแรง คุณอาจได้รับยา

ในกรณีที่การใช้ยาไม่ได้ผล คุณจำเป็นต้องเข้ารับการปลูกถ่ายไขกระดูก (Bone marrow transplants) ซึ่งอาจซ่อมแซมและแทนที่ไขกระดูก นอกจากนี้ การถ่ายเลือด (Blood transfusion) ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งเพื่อช่วยแทนที่เซลล์เม็ดเลือดที่สูญเสียหรือเสียหายไป ในระหว่างการถ่ายเลือด คุณจะได้รับการให้เลือดดีผ่านทางหลอดเลือดจากผู้บริจาคเลือด

การจัดการกับโรคเลือด

คุณสามารถจัดการกับโรคเลือดได้หลายวิธี หากคุณมีอาการใด ๆ ปรากฏขึ้น คุณควรไปพบหมอ เพื่อเข้ารับการวินิจฉัยและรักษาโดยเร็ว ซึ่งทำให้ได้ผลการรักษาที่ดีที่สุด

อาหารและการออกกำลังกายที่เพียงพอ สามารถช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดเลือดผิดปกติได้ หากโรคเลือดเกิดกับพ่อแม่ของคุณ คุณจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์เพื่อพูดคุยเกี่ยวกับความเสี่ยงของคุณ

หากคุณมีข้อสงสัย โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อให้เข้าใจได้ดีขึ้น ถึงวิธีการรักษาที่ดีที่สุดสำหรับคุณ

Hello Health Group ไม่ได้ให้คำปรึกษาด้านการแพทย์ การวินิจฉัยโรค และการรักษาโรคแต่อย่างใด