ทารกท้องผูก เป็นอาการที่พบบ่อยในทารกอายุน้อยกว่า 1 ปี ทารกที่กินนมผง และทารกที่เริ่มรับประทานอาหารแข็ง โดยทารกจะมีอาการอุจจาระเป็นก้อนแข็ง ถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือมีอาการร้องไห้มากและรู้สึกอึดอัดเมื่อขับถ่าย ดังนั้นการรู้วิธีดูแลทารกให้มีการขับถ่ายที่ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อลดปัญหาสุขภาพที่อาจตามมาในอนาคต

สาเหตุทารกท้องผูก

ทารกท้องผูก พบได้บ่อยในทารกที่อายุน้อยกว่า 1 ปี ซึ่งสาเหตุของอาการท้องผูกอาจเกิดจากปัญหาทางระบบประสาท หรือปัญหาลำไส้ใหญ่ส่วนล่าง นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นที่อาจเป็นสาเหตุของอาการท้องผูกในทารก ดังนี้

• ภาวะขาดน้ำ ทารกท้องผูกอาจเกิดจากการขาดน้ำ หากทารกไม่ยอมกินน้ำหรือได้รับน้ำเข้าร่างกายไม่เพียงพอ ส่งผลทำให้อุจจาระแห้งและขับถ่ายยากขึ้น ซึ่งสาเหตุที่ทำให้ทารกได้รับน้ำไม่เพียงพอ อาจมาจากความรู้สึกไม่สบายตัวของทารกจากอาการงอกของฟัน ความรู้สึกเจ็บปวดจากไข้หวัด หรือการติดเชื้อต่าง ๆ
• ขาดไฟเบอร์ เด็กทารกอายุตั้งแต่ 6 เดือนที่เริ่มรับประทานอาหารแข็งได้ หากไม่ได้รับไฟเบอร์อย่าง ก็เพียงพออาจส่งผลทำให้ทารกท้องผูกได้
• การปรับเปลี่ยนอาหาร ทารกที่เปลี่ยนมากินนมผง รวมถึงทารกที่รับประทานอาหารเสริม อาจมีอาการท้องผูกได้ง่ายกว่า เนื่องจากร่างกายของทารกจำเป็นต้องใช้เวลาในการปรับตัวเพื่อเรียนรู้การย่อยอาหารรูปแบบใหม่
• อุจจาระแล้วรู้สึกเจ็บปวด ทารกอาจจะกลั้นอุจจาระได้หากรู้สึกเจ็บขณะขับถ่าย ซึ่งอาจนำไปสู่อาการท้องผูก และอาจทำให้เกิดแผลฉีกในบริเวณทวารหนักได้

อาการทารกท้องผูก

อาการที่กำลังบอกว่าทารกท้องผูก มีดังนี้

• ทารกกินอาหารน้อยลง
• ถ่ายอุจจาระน้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์
• รู้สึกท้องของทารกแข็งขึ้น
• ก่อนอุจจาระทารกจะร้องไห้และรู้สึกอึดอัด ไม่สบายตัว
• อุจจาระเป็นก้อนแข็ง แห้ง หรือเป็นเม็ด
• ตดและอุจจาระมีกลิ่นเหม็น
• ทารกอาจผิวซีดเนื่องจากร่างกายขาดพลังงาน

การดูแลทารกท้องผูก

สำหรับทารกท้องผูกไม่ควรซื้อยาแก้ท้องผูกให้ทารกกินเอง แต่ควรปรึกษาคุณหมอผู้เชี่ยวชาญก่อนเสมอ นอกจากนี้ก็สามารถดูแลทารกที่มีอาการท้องผูก ดังนี้

• สำหรับทารกที่กินนมแม่
  • หากทารกมีอาการท้องผูกเกิดขึ้นควรให้ทารกกินนมแม่บ่อยขึ้น
  • พบคุณหมอเพื่อขอคำแนะนำในการให้นมลูก
• สำหรับทารกที่กินนมผง
  • เลือกนมผงที่มีส่วนผสมของใยอาหารที่เหมาะสมกับทารก
  • ควรชงนมให้ปริมาณนมผงและน้ำสมดุลกัน โดยไม่ควรให้น้ำน้อยเกินไปเพราะอาจทำให้ทารกย่อยยากได้
  • ทำตามคำแนะนำการชงนมผงที่ระบุมาข้างกล่อง
• สำหรับทารกตั้งแต่อายุ 6 เดือน ที่เริ่มรับประทานอาหารแข็ง
  • ทำอาหารที่ย่อยง่ายและมีน้ำซุปให้กับทารก เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม
  • กระตุ้นให้ทารกรับประทานผักและผลไม้ โดยการบดหรือสับให้ละเอียดก่อนปรุงอาหาร เพื่อเพิ่มไฟเบอร์ทำให้ขับถ่ายได้ง่ายขึ้น
  • ให้ทารกกินน้ำเพิ่มขึ้นในแต่ละวันโดยเฉพาะในระหว่างมื้ออาหาร โดยอาจให้รับประทานน้ำผลไม้ เช่น น้ำลูกพรุน น้ำแอปเปิล น้ำลูกแพร์ เนื่องจากในน้ำผลไม้เหล่านี้มี ซอร์บิทอล (Sorbitol) เป็นสารให้ความหวานทำหน้าที่เป็นยาระบาย โดยสามารถให้ทารกรับประทานประมาณ 60 – 120 มิลลิลิตร ต่อวัน
• การดูแลอื่น ๆ
  • นวดหน้าท้องทารกเบา ๆ เพื่อช่วยเร่งการขับถ่าย
  • ขยับขาทารกเหมือนท่าปั่นจักรยาน จะช่วยกระตุ้นการขับถ่ายมากขึ้น
  • อาบน้ำอุ่นให้ทารก เพื่อช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อกระตุ้นการขับถ่ายมากขึ้น