ภาวะสมองเสื่อม หรือ Dementia คือ กลุ่มอาการที่ส่งผลต่อความสามารถด้านความคิดความเข้าใจ เช่น การรับรู้ การคิด การจดจำ ผู้ที่มีภาวะนี้อาจมีอาการ เช่น นึกคำพูดไม่ออก สูญเสียความทรงจำ วิตกกังวล ขาดความสามารถในการตัดสินใจ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างมาก องค์การอนามัยโลกชี้ว่า ในปัจจุบันมีผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมมากกว่า 55 ล้านคนทั่วโลก และจำนวนผู้ป่วยอาจเพิ่มขึ้นในทุก ๆ ปี ซึ่งอย่างไรก็ตาม การศึกษาวิธีป้องกันภาวะสมองเสื่อมอาจช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะนี้ได้
Dementia คือ อะไร
Dementia คือ ภาวะสมองเสื่อม เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากความผิดปกติของเปลือกสมองซึ่งเป็นส่วนนอกสุดของสมอง หรือเกิดจากประสิทธิภาพการทำงานของสมองค่อย ๆ เสื่อมลง จนส่งผลต่อความสามารถด้านความคิดความเข้าใจ (Cognitive functioning) เช่น การรับรู้ การคิด การจดจำ การใช้เหตุผล จนบางครั้งอาจกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมบางคนอาจควบคุมอารมณ์ไม่ได้ และบุคลิกภาพอาจเปลี่ยนไป ภาวะนี้มีตั้งแต่ระยะไม่รุนแรงจนถึงระยะรุนแรงที่อาจกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันเป็นอย่างมากและจำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือจากผู้อื่น
อาการของ Dementia หรือภาวะสมองเสื่อม
อาการของ dementia อาจจำแนกประเภทได้ดังนี้
การเปลี่ยนแปลงทางสติปัญญา
- สับสน
- ลืมง่าย แม้สถานการณ์เพิ่งผ่านไปไม่นาน
- มีปัญหาด้านการสื่อสาร
- มีปัญหาด้านการแก้ไขปัญหา การใช้เหตุผล
- มีปัญหาในการเคลื่อนไหวประสานงานกันของร่างกาย
- มีปัญหาในการจัดการหรือวางแผนที่จะทำสิ่งต่าง ๆ
การเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ
- วิตกกังวล หวาดระแวง
- ซึมเศร้า
- เห็นภาพหลอน
- มีบุคลิกภาพเปลี่ยนไป เช่น ไม่กระตือรือร้น เดินท่าแปลกไป
- มีพฤติกรรมก้าวร้าว หงุดหงิดง่าย
สาเหตุของ Dementia หรือภาวะสมองเสื่อม
ภาวะสมองเสื่อมอาจเกิดจากสาเหตุดังต่อไปนี้
- การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับสมอง เนื่องจากระบบการทำงานของสมองค่อย ๆ เสื่อม
- การขาดวิตามิน เช่น วิตามินบี 1 วิตามินบี 6 วิตามินบี 12 หากได้รับวิตามินบี 1 ไม่เพียงพออาจส่งผลทำให้เซลล์สมองทำงานไม่ได้ตามปกติและเซลล์เนื้อสมองตายได้
- หลอดเลือดสมองตีบจนอาจส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอและทำให้เนื้อสมองตาย
- การแปรปรวนของระบบเมตาบอลิกในร่างกาย เช่น ต่อมไร้ท่อบางชนิดทำงานผิดปกติ ตับและไตทำงานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ ส่งผลให้สมองไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ
- การติดเชื้อในสมอง เช่น โรคไข้สมองอักเสบ ที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย เป็นต้น ส่งผลให้เกิดการอักเสบในสมอง และสมองทำงานผิดปกติ
- เนื้องอกในสมองอาจส่งผลให้สมองเสื่อมได้
- การกระทบกระเทือนบริเวณศีรษะเป็นประจำ หรือการเกิดอุบัติเหตุที่ส่งผลต่อศีรษะ
ปัจจัยเสี่ยงของ Dementia หรือภาวะสมองเสื่อม
ภาวะสมองเสื่อมอาจมีปัจจัยเสี่ยงดังต่อไปนี้
- อายุ โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุ 65 ปี ขึ้นไป เมื่ออายุเพิ่มขึ้นการทำงานของระบบสมองก็จะเริ่มเสื่อมลง
- พันธุกรรม มีประวัติคนในครอบครัวเป็นภาวะสมองเสื่อมอาจส่งผลให้มีความเสี่ยงในการเกิดภาวะสมองเสื่อมเพิ่มขึ้น
- สูบบุหรี่ การสูบบุหรี่อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคสมองเสื่อมและโรคหลอดเลือด
- ปัญหาด้านสุขภาพ เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจและหลอดเลือด
วิธีป้องกัน Dementia หรือภาวะสมองเสื่อม
ภาวะสมองเสื่อมอาจไม่มีวิธีป้องกันได้ 100 % แต่วิธีต่อไปนี้อาจช่วยลดโอกาสในการเกิดภาวะสมองเสื่อมได้
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ผัก ผลไม้ รวมถึงอาหารที่อุดมไปด้วยโอเมก้า 3 อาจช่วยลดความเสี่ยงสมองเสื่อมได้
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เช่น เดิน วิ่ง ปั่นจักรยาน อย่างน้อย 30-45 นาที/วัน หรือ 3-5 วัน/สัปดาห์
- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย 7-8 ชั่วโมง
- เลิกสูบบุหรี่ เพราะในบุหรี่มีสารนิโคตินและสารอื่น ๆ ที่อาจทำให้หลอดเลือดแดงตีบตัน รวมถึงอาจส่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกายได้
- ฝึกฝนสมอง พยายามทำให้สมองได้คิดอยู่เป็นประจำ เช่น เล่นเกมทายคำศัพท์ ทายปริศนา อ่านหนังสือ
- ตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อตรวจหาความเสี่ยงและความเสื่อมของร่างกายในเบื้องต้น
- ระมัดระวังอุบัติเหตุต่าง ๆ โดยเฉพาะอุบัติเหตุที่ศีรษะ เช่น การหกล้ม การเล่นกีฬา
[embed-health-tool-bmi]
