ปวดศีรษะไมเกรน คืออะไร?

ปวดศีรษะไมเกรน คือ การปวดศีรษะอย่างรุนแรงที่โดยส่วนใหญ่เกิดขึ้นเพียงข้างเดียว มักร่วมด้วยอาการคลื่นไส้ อาเจียน และมีอาการตอบสนองอย่างรุนแรงต่อแสง

อาการปวดศีรษะไมเกรนอาจคงอยู่หลายชั่วโมงหรือหลายวัน และอาจส่งผลกระทบต่อความสามารถในการทำงานและรบกวนการทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

การรักษาที่ถูกวิธีด้วยการดูแลรักษาตัวเองในเบื้องต้น และการปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์บางอย่าง คุณก็สามารถจัดการกับอาการปวดศีรษะไมเกรนนี้ได้แล้ว

การปวดศีรษะไมเกรนเกิดขึ้นกับใครได้บ้าง

ทุกคนสามารถมีอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ อย่างไรก็ตาม มักพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย และส่วนใหญ่พบได้ในช่วงอายุตั้งแต่ 10-45 ปี

คุณสามารถลดโอกาสเสี่ยงการเกิดอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ด้วยการลดปัจจัยเสี่ยงและค้นหาต้นเหตุที่ก่อให้เกิดอาการดังกล่าว โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อขอรับทราบข้อมูลเพิ่มเติม

อาการของการปวดศีรษะไมเกรนเป็นอย่างไร

ในบางกรณีอาการปวดศีรษะไมเกรนอาจจะคงอยู่หลายชั่วโมงหรือหลายวัน โดยสามารถแบ่งออกเป็น 4 ช่วง ดังนี้

1. อาการนำก่อนเกิดอาการ (prodrome)
2. อาการเห็นแสงสีต่างๆ (aura)
3. ระหว่างการเกิดอาการปวดศีรษะ (headache)
4. ระยะหลังจากหายปวดศีรษะ (postdrome)

1.ระยะก่อนเกิดอาการ

ในระยะนี้ มักจะมีอาการหรือสัญญาณบางอย่างที่บอกให้คุณทราบว่าคุณกำลังจะปวดศีรษะไมเกรน ล่วงหน้าอย่างน้อย 1-2 วัน ดังนี้

• อารมณ์เปลี่ยนแปลง เช่น ซึมเศร้า
• ท้องผูก
• คอแข็ง
• หาวบ่อย
• หงุดหงิด ไม่สบายตัว
• ง่วงซึม
• เบื่ออาหาร คลื่นไส้

2. อาการเห็นแสงสีต่างๆ

ระยะต่อมา ผู้ป่วยจะเริ่มเห็นแสงสีต่างๆ ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นก่อนมีอาการปวดศีรษะหรือเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่ปวดศีรษะ การมองเห็นแสงสีต่างๆคืออาการทางระบบประสาทที่อาจเกิดขึ้นและคงอยู่หลายนาที หรืออาจนานตั้งแต่ 20 ถึง 60 นาที

โดยขณะที่เกิดอาการปวดไมเกรน อาจเกิดอาการเหล่านี้ร่วมด้วย

• การมองเห็นผิดปกติ หรือมองเห็นแสงแว้บๆ
• ตาพร่ามัว
• รู้สึกเจ็บจี๊ดเหมือนโดนปลายเข็มจิ้มที่มือหรือขา
• พูดไม่รู้เรื่อง หรือมีปัญหาทางการพูด (aphasia)

3. ระหว่างเกิดอาการปวดศีรษะ

เมื่ออาการปวดศีรษะไมเกรนกำเริบ อาการอาจรุนแรงขึ้นและอาจกินเวลานานตั้งแต่ 4 ถึง 72 ชั่วโมง ในระหว่างที่เกิดอาการ คุณอาจต้องเผชิญอาการดังต่อไปนี้

• ปวดศีรษะด้านเดียวหรือสองด้าน
• ปวดตุบๆ เป็นจังหวะ
• มีปฏิกิริยาต่อแสง (photosensitivity)
• มีปฏิกิริยาต่อเสียง (phonosensitivity)
• คลื่นไส้และอาเจียน
• ตาพร่า
• มึนหัวและเป็นลม

4. ระยะหลังเกิดอาการปวดศีรษะ

ในช่วงหลังจากมีอาการปวดศีรษะไมเกรน คุณอาจรู้สึกอ่อนเพลีย หรือมีอาการเคลิบเคลิ้มผิดปกติ

นอกจากนี้ ยังอาจมีอาการที่ไม่ได้ระบุข้างต้น หากคุณมีข้อสงสัยเกี่ยวกับอาการโปรดปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย

เมื่อใดควรไปพบหมอ

คุณควรไปพบหมอในกรณีที่คุณ…

• อายุเกิน 50 ปีและมีอาการปวดศีรษะไมเกรน
• อาการแย่ลง
• แม้รับประทานยาก็ยังไม่ดีขึ้น
• มีอาการปวดศีรษะ หลังจากได้รับบาดเจ็บบริเวณศีรษะ
• มีอาการไข้สูง คอแข็ง สับสน ชัก มองเห็นภาพซ้อน และอ่อนแรง
• หลังจากมีอาการไอ การออกแรงหนัก หรือหลังการเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว แล้วทำให้อาการปวดศีรษะแย่ลง ควรปรึกษาแพทย์

สาเหตุของการปวดศีรษะไมเกรน

สาเหตุของอาการปวดศีรษะไมเกรนไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด อาจเกิดจากกรรมพันธุ์และสิ่งแวดล้อมที่เป็นตัวกระตุ้นการปวดศีรษะไมเกรน ได้แก่

• เกิดการเปลี่ยนแปลงและปฏิกิริยาในระบบเส้นประสาท (trigeminal nerve) ส่วนใหญ่ที่สุดที่รับความรู้สึกเจ็บปวด
• สารเคมีในสมองไม่สมดุล เช่น สารเซโรโทนิน ที่ช่วยในการควบคุมความเจ็บปวดในระบบประสาท
• การเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนในเพศหญิง โดยปกติการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนสามารถกระตุ้นให้เกิดอาการปวดศีรษะไมเกรน ในช่วงที่มีประจำเดือน ตั้งครรภ์ หรือวัยทอง
• อาหารบางชนิด เช่น ชีส อาหารมีรสเค็มจัด หรืออาหารที่ผ่านกระบวนการปรุงแต่ง ดูเหมือนจะเป็นสาเหตุหลักของอาการปวดศีรษะไมเกรน รวมถึงการอดอาหารหรือรับประทานอาหารไม่เป็นเวลา
• สารปรุงแต่งอาหาร เช่น โมโนโซเดียมกลูตาเมท (MSG) หรือ สารให้ความหวานประเภทแอสปาแตม
• การดื่มแอลกอฮอล์และการบริโภคเครื่องดื่มคาเฟอีนในปริมาณมาก อาจเป็นสาเหตุที่กระตุ้นการปวดศีรษะไมเกรนได้
• ความเครียดอาจเป็นหนึ่งในสาเหตุของไมเกรน
• อากาศเปลี่ยนแปลง
• พฤติกรรมการนอนหลับเปลี่ยนแปลง
• การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาคุมกำเนิด หรือ ฮอร์โมนทดแทน

อะไรคือปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดไมเกรน

ปัจจัยบางประการอาจเป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้อาการปวดศีรษะไมเกรนกำเริบ

• ประวัติการเจ็บป่วยในครอบครัว ร้อยละ 90 ของผู้ที่มีอาการปวดศีรษะไมเกรนมักมีคนในครอบครัวล้วนมีประวัติการเจ็บป่วยด้วยไมเกรน
• ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง อาจเกิดขึ้นก่อนในช่วงที่มีรอบเดือน ระหว่างตั้งครรภ์และภาวะวัยทอง
• เพศหญิง เพศหญิงมีโอกาสเป็นไมเกรนมากว่าเพศชายถึง 3 เท่า

บทความนี้ไม่ได้ให้การวินิจฉัยโรคแต่อย่างใด โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยโรคต่อไป

การวินิจฉัยอาการปวดศีรษะไมเกรน

เพื่อการวินิจฉัยที่เหมาะสม แพทย์อาจใช้กระบวนการทดสอบดังต่อไปนี้

• ตรวจร่างกายและตรวจทางระบบประสาท
• ตรวจเลือด
• ตรวจซีทีสแกน
• ตรวจเอ็มอาร์ไอ
• เจาะตรวจน้ำไขสันหลัง

การรักษาการปวดศีรษะไมเกรน

อาการปวดศีรษะไมเกรนนั้นไม่สามารถรักษาได้ แต่ก็ยังมีทางเลือกการรักษาที่ช่วยคุณจัดการกับอาการปวดไมเกรน ได้แก่การรับประทานยาบรรเทาอาการปวดที่ใช้รักษาอาการปวดศีรษะไมเกรนโดยเฉพาะ ซึ่งควรรับประทานยาตั้งแต่เริ่มมีสัญญาณเตือนว่ากำลังจะปวดศีรษะ จะได้ผลดีที่สุดยาที่ใช้ยารักษาอาการ โดยยารักษาอาการไมเกรน ได้แก่

• แอสไพริน
• ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs)
• ยาทริปเทน เช่น sumatriptan, rizatriptan , almotriptan และ zolmitriptan ยาเหล่านี้จะจำกัดการไหลเวียนของเส้นเลือดและระงับความเจ็บปวดในสมอง
• ยาเออร์กอต (Ergots) เช่น ยา ergotamine ที่มีคาเฟอีน, ergotamine, dihydroergotamine ยาเหล่านี้จะออกฤทธิ์เพื่อลดอาการปวดศีรษะไมเกรนและมีฤทธิ์ยาวนานถึง 48 ชั่วโมง
• ยากลุ่มโอปิออยด์ (Opioid) ที่มีส่วนประกอบของนาโคติค (narcotics) เช่น ยาโคอิดีน (codeine) ยาที่มักใช้ในกรณีที่มีอาการปวดรุนแรงในขณะยาตัวอื่นไม่สามารถบรรเทาอาการได้ ยากลุ่มนี้อาจทำให้เสพติดและมักถูกนำมาใช้เป็นตัวเลือกสุดท้าย

ยาที่ใช้เพื่อป้องกันนั้นเป็นยาที่ดีที่สุด ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะไมเกรนมากว่า 4 ครั้งต่อเดือน และในรายที่มีอาการรุนแรงยาวนานเกิน 12 ชั่วโมง ยาในกลุ่มนี้สามารถช่วยลดความถี่ ความรุนแรงและระยะเวลาการเกิดอาการไมเกรน

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตัวเองสำหรับอาการปวดศีรษะไมเกรน

การเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และการเยียวยาตัวเองนั้นอาจช่วยคุณเอาชนะอาการปวดศีรษะไมเกรนได้ ด้วยวิธีการดังนี้

• ลองออกกำลังกายด้วยการผ่อนคลายกล้ามเนื้อ การผ่อนคลายจะช่วยเยียวยาและบรรเทาอาการปวดศีรษะไมเกรนได้
• เทคนิคการผ่อนคลาย อาจะหมายถึงการผ่อนคลายกล้ามเนื้อ การทำสมาธิ และโยคะ
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ แต่อย่านอนมากเกินไป พักผ่อนนอนหลับให้พอเหมาะต่อคืน และควรเข้านอนและตื่นนอนเวลาเดียวกันทุกวัน
• พักผ่อนและผ่อนคลาย หากเป็นไปได้ ควรพักผ่อนในที่มืด เงียบ เมื่อเริ่มมีอาการปวดศีรษะ ให้นำน้ำแข็งพันผ้าประคบบริเวณต้นคอ แล้วค่อยๆ นวดเบาๆ ที่หนังศีรษะบริเวณที่ปวด

บันทึกอาการปวดศีรษะอย่างต่อเนื่องแม้ว่าคุณจะพบคุณหมอแล้วก็ตาม การจดบันทึกอาการจะช่วยให้คุณได้ทราบว่าอะไรคือสาเหตุที่ทำให้คุณมีอาการไมเกรนและอะไรที่ช่วยบรรเทาอาการได้ดีที่สุด

หากมีข้อสงสัย โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยต่อไป