คน ขาดโพแทสเซียม ควร กิน อะไร และรักษาได้อย่างไร

โพแทสเซียม (Potassium) เป็นแร่ธาตุสำคัญที่ช่วยในกระบวนการทำงานของร่างกาย โดยเฉพาะหัวใจและไต การขาดโพแทสเซียมอาจทำให้มีอาการผิดปกติ เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก กล้ามเนื้ออ่อนแรง และหากขาดโพแทสเซียมรุนแรงก็อาจทำให้หายใจลำบาก อัมพาตชั่วคราว ความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นผิดจังหวะ การเรียนรู้ว่า คน ขาดโพแทสเซียม ควร กิน อะไร อาจช่วยให้ผู้ที่มีโพแทสเซียมต่ำ สามารถควบคุมระดับโพแทสเซียมในเลือดได้ดีขึ้น

โดยทั่วไป โพแทสเซียมสามารถพบได้ในแหล่งอาหารตามธรรมชาติหลายชนิด ทั้งในเนื้อสัตว์ ผัก ผลไม้ต่าง ๆ จึงควรรับประทานอาหารให้หลากหลายเพื่อให้ได้รับโพแทสเซียมอย่างเพียงพอ

โพแทสเซียม ช่วยอะไร

โพแทสเซียมเป็นอิเล็กโทรไลต์ (Electrolytes) หรือแร่ธาตุชนิดนำไฟฟ้าได้ มีความสำคัญต่อการทำงานของเนื้อเยื่อและกล้ามเนื้อทุกส่วนในร่างกาย ช่วยควบคุมระดับของเหลวและสมดุลของกรด-ด่างในร่างกาย กระตุ้นการทำงานของเส้นประสาท ช่วยให้กล้ามเนื้อหดตัว ช่วยในการทำงานของระบบขับถ่าย และควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

โดยปกติแล้ว ร่างกายจะไม่สามารถสังเคราะห์โพแทสเซียมได้เองและจำเป็นต้องได้รับจากอาหาร จึงควรกินอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการครบถ้วน เพื่อให้ได้รับโพแทสเซียมและสารอาหารอื่น ๆ เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย โดยกระทรวงสาธารณสุขแนะนําว่าผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 6 ปีขึ้นไป ควรบริโภคโพแทสเซียมอย่างน้อย 3,500 มิลลิกรัม/วัน

คน ขาดโพแทสเซียม ควร กิน อะไร

โพแทสเซียมเป็นแร่ธาตุที่พบในอาหารหลากหลายชนิด ทั้งผลไม้ ผัก เนื้อสัตว์ นมวัวผลิตภัณฑ์จากนมวัว พืชตระกูลถั่ว ธัญพืชไม่ขัดสี เป็นต้น ร่างกายสามารถดูดซึมโพแทสเซียมในอาหารประมาณ 85-90% ไปใช้เพื่อรักษาระดับโพแทสเซียมภายในเซลล์และนอกเซลล์ ดังนั้น หากมีข้อสงสัยที่ว่า โพแทสเซียมต่ำ ควร กินอะไร ก็ควรเลือกรับประทานอาหารเหล่านี้

ผักที่มีโพแทสเซียมสูง ในปริมาณ 100 กรัม มีโพแทสเซียมประมาณ 270 มิลลิกรัม เช่น

• กะหล่ำดอก กะหล่ำปลีม่วง
• ผักพื้นบ้าน เช่น กระชาย กระถิน ผักหวาน รากบัว ลูกยอและน้ำลูกยอ ใบขี้เหล็ก
• พืชหัว เช่น แห้ว เผือก มัน มันฝรั่ง รากบัว หัวผักกาด แครอท
• มะเขือ เช่น มะเขือเปราะ มะเขือพวง
• ผักใบเขียว เช่น ปวยเล้ง บรอกโคลี
• เห็ด เช่น เห็ดกระดุม เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดหูหนูแห้ง เห็ดตับเต่า เห็ดเผาะ
• มะเขือเทศ
• มะระจีน
• ถั่วฝักยาว
• ฟักทอง
• เนยถั่ว

ผักที่มีโพแทสเซียมปานกลาง ในปริมาณ 100 กรัม มีโพแทสเซียมประมาณ 150 มิลลิกรัม เช่น

• กะหล่ำปลี แขนงกะหล่ำ
• ผักกาดขาว
• ข้าวโพดอ่อน
• ขนุนอ่อน
• ผักพื้นบ้าน เช่น น้ำเต้า ใบชะพลู ผักปลัง
• ผักใบเขียว เช่น ปวยเล้ง คะน้า ผักโขม ผักชี ผักชีฝรั่ง ผักชีลาว ผักบุ้ง
• พริก เช่น พริกยักษ์ พริกหวาน พริกหยวก
• ฟักเขียว
• มะเขือยาว
• มะละกอดิบ
• เห็ด เช่น เห็ดนางฟ้า เห็ดนางรม เห็ดหอมสด
• หอมหัวใหญ่

ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมสูง ในปริมาณ 100 กรัม มีโพแทสเซียมประมาณ 270 มิลลิกรัม เช่น

• แก้วมังกร
• แคนตาลูป
• แตงโม
• แตงไทย
• ฝรั่ง
• ส้ม
• มะละกอ
• ทุเรียน
• ลำไยแห้ง
• อะโวคาโด
• สตรอว์เบอร์รี
• มะขามหวาน
• น้ำผลไม้กล่อง

ผลไม้ที่มีโพแทสเซียมปานกลาง ในปริมาณ 100 กรัม มีโพแทสเซียมประมาณ 150 มิลลิกรัม เช่น

• กีวี
• กล้วย
• เชอร์รี่
• ลูกพีช
• องุ่น
• ลิ้นจี่
• ชมพู่
• ทับทิม
• ลำไย
• ลองกอง
• ละมุด
• ส้มโอ
• เสาวรส
• ขนุน
• มะปราง
• ผลไม้แห้ง

ร่างกายขาดโพแทสเซียม จะมีอาการ อย่างไร

โดยปกติ ร่างกายจะมีระดับโพแทสเซียมประมาณ 3.6-5.0 มิลลิโมล/ลิตร แต่หากร่างกายขาดโพแทสเซียมเป็นประจำ อาจนำไปสู่ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ (Hypokalemia) คือ มีโพแทสเซียมในกระแสเลือดประมาณ 3.1-3.5 มิลลิโมล/ลิตร ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากอาการท้องร่วง อาเจียน ภาวะไตวาย การใช้ยาบางชนิด และภาวะอื่น ๆ ที่ทำให้ร่างกายขับโพแทสเซียมหรือทำให้โพแทสเซียมในเซลล์เปลี่ยนแปลงจนมีปริมาณน้อยกว่าปกติ

โดยทั่วไป การขาดโพแทสเซียมมักไม่ก่อให้เกิดอาการผิดปกติใด ๆ แต่หากมีภาวะโพแทสเซียมต่ำในระดับปานกลาง คือ มีโพแทสเซียมในกระแสเลือดประมาณ 2.5-3.0 มิลลิโมล/ลิตร อาจทำให้มีอาการเกร็งและปวดกล้ามเนื้อ อ่อนแรง ไม่สบายตัว และในรายที่มีภาวะโพแทสเซียมต่ำในระดับรุนแรง คือ มีโพแทสเซียมในเลือดน้อยกว่า 2.5 มิลลิโมล/ลิตร อาจส่งผลต่อการทำงานของกล้ามเนื้อและกระดูก ทำให้เกิดอาการเกร็ง ควบคุมการหดตัวของกล้ามเนื้อไม่ได้ กล้ามเนื้อสลายตัว และอาจทำให้การทำงานของคลื่นหัวใจไฟฟ้าผิดปกติ

วิธีรักษาภาวะขาดโพแทสเซียม

สำหรับผู้ที่มีภาวะขาดโพแทสเซียม คุณหมออาจแนะนำให้กินโพแทสเซียมทดแทน เช่น โพแทสเซียมคลอไรด์ (Potassium chloride) เพื่อช่วยปรับระดับโพแทสเซียมในร่างกายให้กลับสู่ภาวะปกติ แต่หากเป็นกรณีรุนแรงดังต่อไปนี้ ผู้ป่วยอาจต้องได้รับโพแทสเซียมผ่านหลอดเลือดดำ และคุณหมออาจวินิจฉัยและรักษาภาวะสุขภาพที่เกิดขึ้นร่วมกับภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำด้วย

• โพแทสเซียมในเลือดต่ำมาก จนอาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ
• โพแทสเซียมในเลือดต่ำจนทำให้ผู้ป่วยมีอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• กินโพแทสเซียมทดแทนระยะหนึ่งแล้ว แต่ระดับโพแทสเซียมยังไม่กลับสู่ระดับปกติ
• สูญเสียโพแทสเซียมเร็วจนการกินโพแทสเซียมเสริมไม่สามารถทดแทนปริมาณโพแทสเซียมที่ร่างกายสูญเสียไปได้