ผู้ป่วยเบาหวานควรรับประทานผลไม้เป็นประจำเพื่อให้ได้รับวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกาย แต่ก็ควรเลือกผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ ซึ่งจะช่วยให้ระดับน้ำตาลในเลือดไม่พุ่งสูงเร็วเกินไป ส่วน ผลไม้ ผู้ป่วยเบาหวาน ควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ ผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูง เช่น แตงโม สับปะรด เพราะจะทำให้ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดพุ่งสูงเร็วเกินไป จนทำให้ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ยากขึ้น การรับประทานผลไม้ให้ถูกชนิดอาจช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมได้
[embed-health-tool-bmi]
ค่าดัชนีน้ำตาลในอาหาร คืออะไร
ค่าดัชนีน้ำตาล หรือ Glycaemic index (GI) คือดัชนีที่ใช้วัดระดับคาร์โบไฮเดรตในอาหาร มีค่าตั้งแต่ 0-100 แบ่งออกเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ระดับต่ำ (ไม่เกิน 55) ระดับปานกลาง (56-69) และระดับสูง (70 ขึ้นไป) ซึ่งจะแสดงถึงความเร็วในการเปลี่ยนอาหารที่รับประทานไปเป็นน้ำตาลในกระแสเลือดว่าใช้เวลาช้าหรือเร็วเท่าไหร่
โดยทั่วไป อาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายและเปลี่ยนเป็นน้ำตาลในกระแสเลือดได้เร็ว ซึ่งจะส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นอย่างรวดเร็วด้วยเช่นกัน ในขณะที่อาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายและเปลี่ยนเป็นน้ำตาลในกระแสเลือดได้ช้าและคงที่กว่า ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดค่อย ๆ เพิ่มขึ้นแบบไม่แปรปรวน อาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำจึงเป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ป่วยเบาหวานที่จำเป็นต้องควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์เป้าหมาย
สิ่งสำคัญที่ควรคำนึงอีกประการหนึ่งคือ ปริมาณการรับประทาน เนื่องจากการรับประทานอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำในปริมาณมากก็สามารถเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดหลังรับประทานได้ไม่ต่างกับการรับประทานอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงในปริมาณเล็กน้อย ดังนั้นจึงไม่ควรละเลยการจัดสัดส่วนของปริมาณอาหารที่รับประทานในแต่ละมื้อให้เหมาะสมด้วยเช่นกัน ผู้ป่วยเบาหวานควรรับประทานผลไม้ที่มีคาร์โบไฮเดรตไม่เกิน 15 กรัม ต่อการรับประทาน 1 ครั้ง หรือ 1 ส่วน ตัวอย่างการรับประทานผลไม้ 1 ส่วน เช่น
- แอปเปิลขนาดกลาง 1/2 ผล
- กล้วยขนาดกลาง 1/2 ผล
- ส้มขนาดกลาง 1 ผล
- แบล็กเบอร์รี 1 ถ้วย
- บลูเบอร์รี 3/4 ถ้วย
- ราสเบอร์รี 1 ถ้วย
- แคนตาลูปหั่นเต๋า 1 ถ้วย
- ลูกเกด 1/8 ถ้วย
ผลไม้ ผู้ป่วยเบาหวาน ควรหลีกเลี่ยง มีอะไรบ้าง
โดยทั่วไป คนเราไม่ควรงดรับประทานผลไม้ เนื่องจากเป็นอาหารที่มีประโยชน์ อุดมไปด้วยแร่ธาตุ เช่น แคลเซียม โพแทสเซียม แมกนีเซียม รวมถึงวิตามิน เช่น วิตามินบี วิตามินซี วิตามินดี อีกทั้งยังมีใยอาหารที่มีบทบาทสำคัญในการชะลอการดูดซึมน้ำตาลเข้าสู่กระแสเลือด อย่างไรก็ตาม ผลไม้ ผู้ป่วยเบาหวาน ควรหลีกเลี่ยง หรือรับประทานแต่น้อย คือ ผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูง ซึ่งจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายอย่างรวดเร็ว อาจส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดพุ่งสูงในเวลาอันสั้น เมื่อรับประทานผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงบ่อยครั้ง อาจทำให้น้ำตาลในเลือดสูงเรื้อรังและควบคุมโรคเบาหวานได้ยากขึ้น ทั้งยังเสี่ยงเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน เช่น เบาหวานขึ้นตา ไตวาย ชาปลายเท้า
ผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงและปานกลาง เช่น
- แตงโม มีค่าดัชนีน้ำตาล 76 ± 4
- ลูกเกด มีค่าดัชนีน้ำตาล 64
- กล้วยสุก มีค่าดัชนีน้ำตาล 62
- สับปะรด มีค่าดัชนีน้ำตาล 59 ± 8
- องุ่น มีค่าดัชนีน้ำตาล 59
นอกจากนี้ ยังควรหลีกเลี่ยงการรับประทานผลไม้ที่มีปริมาณน้ำตาลสูง (Glycemic Load) เพราะอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดพุ่งสูงได้เช่นกัน ปกติแล้ว ร่างกายของคนทั่วไปควรได้รับน้ำตาลอิสระ (Free sugar) ซึ่งหมายถึงน้ำตาลที่เพิ่มในอาหารและน้ำตาลในอาหารตามธรรมชาติ ไม่เกิน 30 กรัม/วัน (ประมาณน้ำตาล 7 ก้อน) เด็กอายุ 7-10 ปี ไม่เกิน 24 กรัม/วัน (ประมาณน้ำตาล 6 ก้อน) และเด็กอายุ 4-6 ปี ไม่เกิน 19 กรัม/วัน (น้ำตาล 5 ก้อน) ส่วนผู้ป่วยเบาหวานควรจำกัดปริมาณน้ำตาลอิสระให้ไม่เกิน 10% ของปริมาณพลังงาน (แคลอรี) ที่รับเข้าไปในแต่ละวัน
ผลไม้น้ำตาลสูงที่ผู้ป่วยเบาหวานควรหลีกเลี่ยงหรือกินแต่น้อย เช่น
- ทุเรียนหมอนทอง 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 21.3 กรัม หรือ 5.3 ช้อนชา
- เงาะโรงเรียน 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 17.9 กรัม หรือ 4.5 ช้อนชา
- กล้วยเนื้อทอง 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 17 กรัม หรือ 4.3 ช้อนชา
- มะปรางหวาน 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 16.8 กรัม หรือ 4.2 ช้อนชา
- น้อยหน่าหนัง 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 16.3 กรัม หรือ 4.0 ช้อนชา
- มะยงชิด 100 กรัม มีปริมาณน้ำตาลทั้งหมด 13 กรัม หรือ 3.3 ช้อนชา
ผลไม้ที่ผู้ป่วยเบาหวานรับประทานได้
ผลไม้ที่อาจเหมาะสมสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ได้แก่ ผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ ซึ่งมักเป็นผลไม้ที่มีใยอาหารสูง มีน้ำตาลและไขมันต่ำ ทั้งนี้ ผู้ป่วยเบาหวานควรรับประทานผลไม้และอาหารชนิดต่าง ๆ ให้หลากหลายในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารครบถ้วน
ตัวอย่างผลไม้ที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ (ปริมาณ 120 กรัม)
- มะม่วงดิบ มีค่าดัชนีน้ำตาล 51 ± 5
- กล้วยดิบ มีค่าดัชนีน้ำตาล 51 ± 3
- ลูกพีชกระป๋อง มีค่าดัชนีน้ำตาล 43 ± 5
- ส้ม มีค่าดัชนีน้ำตาล 43 ± 3
- แอปเปิล มีค่าดัชนีน้ำตาล 36 ± 2
- เกรปฟรุต มีค่าดัชนีน้ำตาล 25
