ข้อห้ามหลังยุติการตั้งครรภ์ และวิธีดูแลตัวเองอย่างเหมาะสม

การยุติการตั้งครรภ์เป็นบริการทางสุขภาพทางเลือกสำหรับผู้หญิงที่ไม่ต้องการมีบุตร หรือจำเป็นต้องยุติการตั้งครรภ์เนื่องจากมีภาวะสุขภาพที่ไม่สามารถดำเนินการตั้งครรภ์ต่อไปได้ ทั้งนี้ ผู้ที่ยุติการตั้งครรภ์ควรดูแลตัวเองอย่างดี และปฏิบัติตาม ข้อห้ามหลังยุติการตั้งครรภ์ เพื่อหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ เช่น งดมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 2-3 สัปดาห์ งดใช้ผ้าอนามัยแบบสอด งดสวนล้างช่องคลอด เพื่อลดความเสี่ยงการติดเชื้อ ไม่เคลื่อนไหวร่างกายเยอะหรือออกกำลังกายหักโหมเกินไป เพื่อให้ช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวและกลับสู่สภาพปกติโดยเร็ว

ประเภทของการยุติการตั้งครรภ์

การยุติการตั้งครรภ์อาจแบ่งประเภทได้ ดังนี้

• การใช้ยายุติการตั้งครรภ์ (Medical technique)

เป็นการชักนำการแท้งด้วยการใช้ยาไมเฟพริสโตน (Mifepristone หรือ RU486) ชนิดรับประทานควบคู่กับยาไมโสพรอสตอล (Misoprostol) ชนิดสอดทางช่องคลอด ซึ่งออกฤทธิ์ยับยั้งการตั้งครรภ์และกระตุ้นให้เยื่อบุโพรงมดลูกหลุดลอกตัวออกมาทางช่องคลอด มักใช้ยุติการตั้งครรภ์ในกรณีที่อายุครรภ์ไม่เกิน 9 สัปดาห์

• การใช้เครื่องมือทางการแพทย์เพื่อยุติการตั้งครรภ์ (Surgical technique)

คุณหมอจะใช้เครื่องดูดสุญญากาศ (Electric Vacuum Aspiration หรือ EVA) ดูดเนื้อเยื่อทารกและรกออกจากโพรงมดลูก หรืออาจใช้วิธีขูดมดลูก (Dilatation and Evacuation หรือ D&E) โดยการขยายปากมดลูกและคีบชิ้นส่วนของทารกในครรภ์และรกออกจากโพรงมดลูก มักใช้ยุติการตั้งครรภ์ตอนอายุครรภ์ 6-24 สัปดาห์

อาการหลังยุติการตั้งครรภ์

อาการที่พบได้หลังยุติการตั้งครรภ์ อาจมีดังนี้

• เลือดออกทางช่องคลอด เลือดอาจไหลออกจากช่องคลอดแบบกะปริบกะปรอย เป็นสีน้ำตาลเข้ม และมีลิ่มเลือดปน บางคนอาจมีเลือดออกจากช่องคลอดเป็นเวลา 2-6 สัปดาห์ บางคนอาจมีเลือดออกในปริมาณใกล้เคียงกับเลือดประจำเดือนร่วมกับมีอาการปวดท้องหลังยุติการตั้งครรภ์ประมาณ 2-3 วัน แต่บางคนก็อาจไม่มีอาการเลือดออกทางช่องคลอดเลย
• ตกขาว (Discharge) อาจมีตกขาวเป็นเมือกลื่น ไม่มีเลือดปน แต่มีสีตั้งแต่สีน้ำตาลไปจนถึงสีดำ
• คลื่นไส้ อาเจียน อาจเกิดขึ้นเนื่องจากระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง แต่มักหายไปเองภายใน 1-2 วัน
• หน้าอกคัดตึง อาจมีอาการหน้าอักคัดตึงนานถึง 10 วันหลังยุติการตั้งครรภ์ หรือมีของเหลวไหลออกจากเต้านมซึ่งอาจหายไปเองภายใน 3-4 วัน
• อาการปวดหรือเป็นตะคริว อาจรู้สึกถึงอาการปวดท้องคล้ายกับการปวดประจำเดือนเป็นครั้งคราว ในช่วง 2-3 วันแรกหลังยุติการตั้งครรภ์ หรืออาจปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ ร่วมกับมีอาการอื่น ๆ เช่น เลือดหรือลิ่มเลือดออกจากช่องคลอด ในช่วง 3-5 วันหลังยุติการตั้งครรภ์

นอกจากนี้ยังอาจมีอาการปวดหรือวิงเวียนศีรษะ ท้องเสีย อ่อนเพลีย ที่บรรเทาได้ด้วยพักผ่อนให้มาก ๆ และรับประทานยาแก้ปวดตามอาการ

ข้อห้ามหลังยุติการตั้งครรภ์

ข้อห้ามหลังยุติการตั้งครรภ์ อาจมีดังนี้

• หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหักโหม เช่น กระโดดเชือก เล่นเทนนิส ปั่นจักรยานเร็ว จ็อกกิ้ง ในสัปดาห์แรกหลังยุติการตั้งครรภ์
• หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวร่างกายมาก ๆ หรือทำกิจกรรมที่ใช้แรงเยอะ เช่น เดินไกล ขึ้นบันไดหลายชั้น ยกของหนัก เพราะอาจทำให้เป็นตะคริวหรือทำให้เลือดออกมากขึ้น
• หลีกเลี่ยงการกระตุ้นหัวนมขณะมีเพศสัมพันธ์หรือช่วยตัวเองเพื่อลดการหลั่งของตกขาวออกมามากเกินไปจนทำให้ช่องคลอดระคายเคือง
• หลีกเลี่ยงการสวมเสื้อชั้นในหรือเสื้อที่รัดบริเวณหน้าอกแน่นเกินไป เพราะอาจทำให้หน้าอกยิ่งคัดตึง
• งดสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• งดมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 2-3 สัปดาห์
• หลีกเลี่ยงการสวนล้างช่องคลอด และการสอดใส่วัตถุต่าง ๆ เข้าไปในช่องคลอด

หลังยุติการตั้งครรภ์ ควรดูแลตัวเองอย่างไร

วิธีดูแลตัวเองอย่างเหมาะสมหลังยุติการตั้งครรภ์ อาจทำได้ดังนี้

• ใส่ผ้าอนามัยรองรับเลือดที่อาจไหลออกมาหลังยุติการตั้งครรภ์ และเปลี่ยนผ้าอนามัยแผ่นใหม่ทุก ๆ 2-3 ชั่วโมง เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ
• รับประทานยาไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) ครั้งละ 400-800 มิลลิกรัม ทุกๆ 6-8 ชั่วโมง เมื่อมีอาการปวดท้องหรือเป็นตะคริว
• บีบนวดบริเวณมดลูกประมาณ 10 นาทีเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อ
• สวมชุดชั้นในที่ประคองทรวงอกได้ดี ไม่รัดแน่นหรือหลวมเกินไป
• ประคบร้อนบริเวณหน้าท้องเพื่อบรรเทาอาการปวด
• พักผ่อนอยู่เฉย ๆ เคลื่อนไหวร่างกายให้น้อยลง
• ดื่มน้ำให้มาก ๆ หรือดื่มเครื่องดื่มอุ่น ๆ เช่น น้ำอุ่น ช็อกโกแลตร้อน
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ มีสารอาหารครบถ้วน มีธาตุเหล็ก เช่น ผักใบเขียว เครื่องในสัตว์ ไข่แดง อาหารทะเล และมีโปรตีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน พืชตระกูลถั่ว ไข่ไก่ โยเกิร์ตไขมันต่ำ เพื่อทดแทนเลือดและเนื้อเยื่อที่ร่างกายสูญเสียไป
• หลังการยุติการตั้งครรภ์ ระดับฮอร์โมนจะเปลี่ยนแปลงไปจนส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ โดยทั่วไปอาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นเอง แต่ทางที่ดี แนะนำให้มีกลุ่มสนับสนุนทางอารมณ์ (Support system) เช่น ครอบครัว คนรัก เพื่อน จิตแพทย์ เพื่อช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจให้ดีขึ้น

เมื่อไหร่ควรไปพบคุณหมอ

หากมีอาการต่อไปนี้หลังยุติการตั้งครรภ์ ควรไปพบคุณหมอเพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสม

• มีเลือดไหลออกจากช่องคลอดในปริมาณมาก เช่น เลือดออกเต็มแผ่นผ้าอนามัย 2 แผ่น ใน 1 ชั่วโมง ติดกัน 2 ชั่วโมง
• มีก้อนเลือดขนาดใหญ่กว่าลูกเลมอนออกมาจากช่องคลอด
• ประจำเดือนไม่มาติดต่อกัน 2 เดือน
• ปวดท้องหรือเป็นตะคริวรุนแรง แม้ว่าจะดูแลตัวเองเบื้องต้นและรับประทานยาแก้ปวดแล้วก็ยังไม่สามารถบรรเทาอาการได้
• มีไข้สูง หนาวสั่น นานกว่า 24 ชั่วโมง
• คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย นานกว่า 24 ชั่วโมง
• เป็นลม หมดสติ
• มีตกขาวที่ส่งกลิ่นเหม็นหรือมีหนองปน ซึ่งอาจเกิดจากการติดเชื้อ
• มีภาวะซึมเศร้า หรือวิตกกังวล และอาการไม่ดีขึ้น
• ยุติการตั้งครรภ์ไปแล้ว 2 สัปดาห์ แต่ยังมีอาการของการตั้งครรภ์ เช่น อ่อนเพลีย แพ้ท้อง คัดตึงเต้านม